Bristol Bombay

De Bristol Bombay was een transportvliegtuig dat tevens in staat was om als bommenwerper te worden ingezet. Hiertoe was het in 1933 ontworpen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog deden de toestellen dienst in het Midden-Oosten, de Balkan en Noord-Afrika.

Bron: Imperial War Museum CH 2935

De Bristol Bombay werd in 1933 ontworpen op basis van Air Ministry Specification C.26/31 voor een combinatie van een transportvliegtuig en een bommenwerper. Het diende ter vervanging van de tot dan toe in India en het Midden Oosten gebruikte Vickers Valentia. De specificatie was opgesteld voor een ééndekker vliegtuig dat in staat was 24 manschappen te vervoeren, maar ook in staat was bommen en defensieve wapens te vervoeren.^[1] Twee bedrijven dienden een concurrerend model in, de Armstrong Whitworth A.W.23 (waaruit later de Armstrong Whitworth Whitley werd ontwikkeld) en de Handley Page HP.52 (waaruit de Handley Page Hampden werd ontwikkeld).^[2] Op 23 juni 1935 maakte het prototype de eerste vlucht^[3]. Het prototype, K3583^[4], was geproduceerd bij Bristol in Filton en bleef bij de fabriek voor onderzoekswerk. Aanvankelijk stond het toestel bekend als Bristol-130 en pas in 1937 werd de naam Bristol Bombay aan het toestel gegeven.

Bristol Type 130 prototype Bron: Imperial War Museum ATP 8618B

De Bombay was een hoogdekker met twee motoren, geheel uit metaal opgebouwd. De hoog liggende vleugel was geheel vrijdragend en de motoren waren aan de vleugel bevestigd. De romp en vleugeldelen hadden een vast onderstel aan zich bevestigd gekregen met gestroomlijnde wielkasten. Het was uitgerust met een dubbel staartvlak en had een vast staartwiel. In de neus en de staart waren een geschutsopstelling aangebracht waarin een Lewis machinegeweer was bevestigd. De piloot bevond zich in de gesloten cockpit en de navigator/bommenrichter in de neus. De telegrafist was tevens schutter en most zijn taken verdelen tussen een positie in de cockpit en de neuskoepel. Bij bommenwerpermissies werd in de staart een extra schutter geplaatst. Bij het prototype bevind zich hier nog een open opstelling met een mitrailleur, maar in de productietoestellen werd dit vervangen door een hydraulische geschutskoepel. Als bommenlast konden acht bommen van 110 kg in rekken onder de romp worden meegevoerd.^[5]

In juli 1937 werden 80 toestellen besteld. Omdat Bristol het druk had met de productie van de Bristol Blenheim bommenwerper, werd de productie van de serie toestellen uitbesteed aan Short & Harland in Belfast. In 1939 werd het eerste toestel pas geleverd en werden de laatste 30 toestellen afbesteld. Zodoende werden met het prototype 51 toestellen in dienst genomen.^[6] De productieserie kreeg de RAF aanduiding L5805 t/m L5857. Het eerste toestel werd in september 1939 geleverd aan No. 216 Squadron in Egypte.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de toestellen voornamelijk ingezet in en vanuit het Midden-Oosten. Bij de evacuaties van Griekenland en Kreta werden de toestellen volop ingezet. In Noord-Afrika deden de toestellen naast transportvluchten ook nachtbombardementen.^[7] In Europa vervoerde in 1940 No. 271 Squadron voorraden naar de British Expeditionary Force in Frankrijk.^[8] Vijf toestellen werden op 17 november 1941 gebruikt voor het droppen van SAS manschappen tijdens hun eerste operationele missie.

Bristol Bombay Mk I, L5845 'D', No. 216 Squadron RAF, Marble Arch Landing Ground, Tripolitania, bij bevoorrading van No. 239 Wing RAF Bron: Imperial War Museum CM 4230

Eén Bristol Bombay was betrokken bij een historische gebeurtenis. Op 7 augustus 1942 werd de Bristol Bombay L4814, No. 216 Squadron RAF, met aan boord Lieutenant General William Gott neergeschoten boven de Westelijke woestijn. Gott kwam hierbij om het leven. Hij was op dat moment onderweg om het bevel op zich te nemen van het Britse 8th Army, nadat General Claude Auchinleck van dit commando was ontheven. Door zijn dood werd Bernard Montgomery aangesteld als Commander-in-Chief 8th British Army.

De Bristol Bombay werd nog ingezet als gewonden transport tijdens de invasie van Sicilië en later het Italiaanse vaste land. In 1944 werden de toestellen langzaam maar zeker buiten gebruik gesteld. De Bristol Bombay was tot dat moment ingezet bij No. 1 Air Ambulance Unit RAAF, No. 117 Squadron RAF (Khartoem), No. 216 Squadron RAF (Egypte) en No. 271 Squadron (Engeland). Geen enkel toestel is bewaard gebleven, alleen bij Gibraltar werden restanten van toestel L5846 onder water ontdekt.^[9]

Noten

1. Barnes, 1988, pag. 249
2. Lewis, 1980, pag. 256
3. Klaauw, 1977, pag. 8
4. Klaauw, 1977, pag. 8
5. Barnes, 1988, pag. 249
6. Lewis, 1980, pag. 256-259
7. Barnes, 1988, pag. 251
8. Barnes, 1988, pag. 251
9. Gibraltar, Ministry of Heritage