TracesOfWar heeft uw hulp nodig! Elke euro die u bijdraagt steunt enorm in het voortbestaan van deze website. Ga naar stiwot.nl en doneer!

De Zwarte Hand

Titel:De Zwarte Hand - Het verzet tegen de nazi’s in Klein-Brabant en de Rupelstreek
Schrijver:Mampaey, T.
Uitgever:Uitgeverij EPO
Uitgebracht:2018
Pagina's:175
Taal:Nederlands
ISBN:9789462671386
Omschrijving:

In 1993 schreef Tjen Mampaey zijn eerste boek over De Zwarte Hand. Dit was een Belgische verzetsbeweging tijdens de Tweede Wereldoorlog, die overwegend actief was in Klein-Brabant en de Rupelstreek. Marcel de Mol, koster in Tisselt (deelgemeente van Willebroek), wordt beschouwd als de stichter van De Zwarte Hand. In de zomer van 1940 begon hij het doen en laten van collaborerende streekgenoten te noteren met de bedoeling om deze na de oorlog te laten opdraaien voor hun acties. Later werden er ook anti-Duitse pamfletten verspreid en getracht om contact op te nemen met Groot-Brittannië om informatie over de militaire activiteiten van de Duitsers door te geven. De beweging had zijn eigen geheime zender waarbij de bevolking werd opgeroepen tot verzet. Soms werd er zelfs overgegaan tot echte concrete sabotage-acties.

Langzaamaan groeide de groep verzetsleden en waren er contacten gelegd in heel Klein-Brabant en de Rupelstreek met enkele tientallen leden. Daarmee was De Zwarte Hand één van de eerste Belgische verzetsbewegingen.

Al in september 1941 werden de eerste verzetslieden opgepakt toen ze betrapt werden op het verspreiden van pamfletten. De echte grote klap kwam een maand later, toen de Duitsers de volledige ledenlijst van De Zwarte Hand in de kerk van Tisselt vonden. Bijna alle leden werden in de daaropvolgende dagen en weken opgepakt. Slechts enkelen van hen wisten te ontsnappen aan de arrestatie. Meer dan honderd verzetsleden werden opgesloten in de gevangenis van Mechelen en later in die van Antwerpen. Meerdere van hen werden gemarteld in het Auffanglager Breendonk.

In de zomer van 1942 werden de De Zwarte Hand-leden overgebracht naar werkkampen in de buurt van Wuppertal, Duitsland. Daar werden ze gedwongen aan het werk gezet bij de productie van legermateriaal. Vijfentwintig leden werden er voor de rechter gebracht, zestien van hen werden tot de dood veroordeeld. De uiteindelijke executie voor twaalf leden vond plaats op 7 augustus 1943 te Lingen, niet zo ver van het Kamp Esterwegen. Naarmate de oorlog vorderde en steeds meer in het nadeel van de nazi’s verliep, werden de verzetsleden verspreid over verschillende kampen, zoals concentratiekamp Buchenwald en Aufenthaltslager Bergen-Belsen. Dat was een gevolg van het Nacht-und-Nebeldecreet waardoor deze mensen geen contact meer mochten hebben met de buitenwereld, zodat het voor die buitenwereld leek alsof ze van de aardbodem waren verdwenen. Opmerkelijk veel leden van De Zwarte Hand overleden in de laatste drie maanden van de Tweede Wereldoorlog, op een ogenblik dat allang duidelijk was dat het nazi-regime de oorlog onherroepelijk zou verliezen. Slechts 37 van de 111 leden van De Zwarte Hand zouden terugkeren uit gevangenschap.

Het boek van Mampaey is geschreven in de vorm van een verhaal waarbij Luc de Geyter de hoofdrol speelt. Deze man was de inspiratiebron voor Mampaey. Hij was een voormalig lid van De Zwarte Hand die geregeld lezingen gaf op lagere scholen over zijn ervaringen. Dat deed hij ook op de school waar Mampaey lesgaf. Omdat de auteur vond dat de boodschap van dit soort lezingen - het lijden van deze mensen mag niet tevergeefs zijn - niet vergeten mocht worden schreef hij dit boek. Bijna dertig jaar later kwam er deze herziene versie. Hiermee wil hij opnieuw oproepen tot waakzaamheid. Hij ziet in de recente gebeurtenissen en in de toenemende verrechtsing van de maatschappij een gevaar en wil de mensen oproepen om zich te blijven verzetten tegen racisme, discriminatie en onrechtvaardigheid. Mampaey ergert zich ook aan de slachtofferrol waarin collaborateurs zich wentelden: hij wil met dit boek aantonen dat de repressie weinig voorstelde in vergelijking met de dodentol onder de verzetsleden en de andere slachtoffers van het naziregime.

Alleszins is deze herziene versie met onder meer een geactualiseerde ledenlijst het lezen waard. Er is meer info te vinden over de geheime zender en het spectaculaire verhaal van Louis Houthooft en dat alles in een vlot en boeiend geschreven boek. Door het gekozen vertelperspectief zit je als lezer echter wel vooral in de huid van één persoon en geeft het boek weinig uitleg over de gehele context van de oorlog of de kampen.

Beoordeling: Goed

Informatie

Artikel door:
Gerd Van der Auwera
Geplaatst op:
13-03-2019
Laatst gewijzigd:
17-03-2019
Feedback?
Stuur het in!

Afbeeldingen