Op de Oorlogsbegraafplaats van het Gemenebest in Oosterbeek zijn 73 Poolse Oorlogsgraven uit de Tweede Wereldoorlog.

POOLSE GRAVEN IN OOSTERBEEK

In het boekje ‘De Slag om Arnhem, 1944-1994: een brug naar de toekomst’ (1994) staat onder meer: ‘Op 29 augustus 1946 werden de Poolse graven in Driel geruimd en de menselijke resten werden overgebracht naar de militaire begraafplaats in Oos­ter­beek. Deze Poolse gesneuvelden werden herbegraven ter weers­zijden van de ingang. Het lijkt alsof ze wat achteraf zijn gelegd en er niet echt bij horen, maar hun huidige loca­tie is volgens de Commonwealth War Graves Commission (CWGC) een gevolg van het beleid om iedere natio­nali­teit zoveel als mogelijk is een eigen plek te geven. De mannen van de 1e Poolse Onafhanke­lijke Parachutis­tenbri­gade die aan de noordzijde van de Rijn in Oosterbeek en omgeving zijn gesneuveld, liggen wèl te midden van hun Britse kamera­den.’

In 2007 is gevraagd aan de CWGC waarom men destijds besloot de Polen van Driel naar Oosterbeek te verplaatsen. Het antwoord luidde dat het kennelijk een gevolg was van een brief van generaal-majoor R.E. Urquhart uit juli 1945. Daarin pleitte de voormalige commandant van de 1e Britse Luchtlandingsdivisie ervoor om alle geallieerde militairen die direct betrokken waren bij de gevechtsacties van zijn divisie, op het Oosterbeekse ereveld te begraven.

Dit lijkt wellicht een plausibele uitleg, maar het is dan in de eerste plaats vreemd dat men ruim een jaar wachtte met het overbrengen van de stoffelijke resten. En dat deze niet bij hun geallieerde kameraden (inclusief Poolse) zijn begraven, maar op een aparte plek. Als het beleid echt zou zijn om iedere natio­nali­teit zoveel als mogelijk is een eigen plek te geven, dan is het sowieso merkwaardig dat op het kerkhof de Nieuw-Zeelanders, Australiërs, Canade­zen en Nederlanders niet bij elkaar liggen.

Niet alleen Polen uit Driel werden naar de locatie bij de hoofdingang van de begraafplaats gebracht. De stoffelijke overschotten kwamen ook uit Gorinchem, Rhenen, Neerloon, Nijmegen, Eindhoven, St. Michielsgestel, Wijk bij Duurstede en Elst (Utrecht en Gelderland). Daar staat tegenover dat in Breda nog steeds een Pool begraven ligt. Ook in Renkum en vele andere plaatsen in Nederland zijn graven van Britse ‘Airborne’-soldaten te vinden. De genoemde brief van de generaal heeft dus in ieder geval niet geleid tot het concentreren van alle Arnhem-slachtoffers in Oosterbeek.

De Britse militaire gravendienst had na de bevrijding in 1945 in principe de opdracht om graven op goed onderhouden burgerkerkhoven met rust te laten en zich te concentreren op zogenaamde veldgraven. In dat verband is het merkwaardig dat de Poolse graven op het Drielse kerkhof werden geruimd.

Van een echt beleid lijkt hier geen sprake te zijn, en een goede verklaring voor hetgeen is gebeurd, is er niet.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: Anneke Moerenhout & G.H. Maassen, Gelders Archief Arnhem
• Foto's: Anneke Moerenhout