Brits Vliegdekschip HMS Illustrious (87)

De HMS Illustrious was de naamgever van haar klasse vliegdekschepen. Het schip werd gebouwd volgens een bouwprogramma dat rekening hield met de Second London Naval Treaty. Op 5 april 1939 te water gelaten, werd het schip op 25 mei 1940 in dienst genomen. Na de Tweede Wereldoorlog werd het schip gemoderniseerd en deed het nog tot eind februari 1955 dienst.

Als onderdeel van het 1936 Naval Programme, werd op 13 april 1937 een vliegdekschip besteld bij Vickers-Armstrong. De kiel voor het schip werd op 27 april gelegd als bouwnummer 732. Vanwege de langzame levering voor het benodigde pantserstaal kon het schip pas op 5 april 1939 te water worden gelaten. Na de tewaterlating werd HMS Illustrious zoals het schip was gedoopt, naar Buccleuch Dock gesleept om te worden afgebouwd. De aflevering vond plaats op 16 april 1940 en op 25 mei werd het schip in dienst genomen. Het vliegdekschip was het vierde schip bij de Royal Navy welke deze naam droeg.^[1][2][3][4]

Na haar indienststelling kwamen in juni toestellen van No. 806 Squadron (Blackburn Skua en Fairey Fulmar), No. 815 Squadron (Fairey Swordfish) en No. 819 Squadron (Fairey Swordfish) aan boord. Aanvankelijk werden de opleidingsvluchten uitgevoerd bij Plymouth maar vanwege de ontwikkelingen in Frankrijk werden deze verplaatst naar Bermuda. Op 23 juli keerde het schip terug naar Clydeside voor enige kleine reparaties, waarna het op 15 augustus 1940 zich bij Home Fleet in Scapa Flow voegde. Op 22 augustus 1940 werd het schip naar de Middellandse Zee gezonden. De Illustrious was hier gestationeerd tussen september 1940 en januari 1941. Als vlaggenschip leidde het de aanval op Benghazi (16/17 september 1940) en nam deel aan de luchtaanval op de Italiaanse vloot te Tarento in de nacht van 11 op 12 november 1940. Tussen september en oktober van dat jaar had de Illustrious konvooidiensten gevaren op Malta. Dit werd herhaald in de periode tussen november 1940 en januari 1941.^[5]

Vanaf 7 januari 1941 was HMS Illustrious ingedeeld om luchtbescherming te leveren tijdens operatie Excess, een reeks bevoorradingskonvooien tussen Malta, Alexandria en Griekenland. Op 10 januari 1941 werd het schip aangevallen door Duitse duikbommenwerpers van I. Gruppe, Sturzkampfgeschwader 1 en II. Gruppe, Sturzkampfgeschwader 2. Tijdens reparaties te Malte werd het schip op 16 januari wederom aangevallen door Duitse bommenwerpers. Het schip werd door zeven bommen dusdanig beschadigd dat het tot december 1941 in reparatie moest. Na voorlopige reparaties in Malta en Alexandrië, volgde een groter herstel in de Verenigde Staten. Bij deze reparaties werd een nieuwe lift gemonteerd, een verbeterde katapult en werd het luchtafweergeschut gemoderniseerd. Op 9 december 1941 kwam HMS Illustrious weer in Engeland aan waarna nog aanvullende reparaties volgden in Greenock en Birkenhead. Vanaf maart was het schip weer operationeel met onder ander Grumman Martlet en Supermarine Seafire jagers aan boord.^[6][7][8]

De HMS Illustrious werd hierna naar de Indische Oceaan gestuurd. Op 23 maart 1942 vertrok het schip maar moest in april in reparatie te Freetown vanwege brand aan boord. In mei 1942 werd hierbij de operatie tegen de Vichy-Franse troepen op Madagaskar ondersteund. Deze operaties werden vervolgd in september van dat jaar.^[9]

Tussen februari en juni 1943 is het schip gemoderniseerd in Groot-Brittannië, waarna het weer werd ingezet in de Middellandse Zee. In september 1943 nam het schip aldaar deel aan de landingen bij Salerno. Na opnieuw modificaties in Groot-Brittannië tussen december 1943 en januari 1944, voegde de HMS Illustrious zich bij de Eastern Fleet in de Indische Oceaan. Het schip nam hierbij deel aan de operaties tegen Sabang (Sumatra, april 1944), Soerabaja (Java, mei 1944) en wederom Sabang (juli 1944).^[10]

HMS Illustrious gereed om vliegtuigen te ontvangen Bron: Public Domain (onbekend)

Tussen juli en december 1944 volgde opnieuw een modificatieperiode in Durban. Hierbij werd de middelste propellerschacht verwijderd. Tussen december 1944 en januari 1945 was ze daarna betrokken bij aanvallen op Sumatra en Palembang, onder de vlag van de Eastern Fleet. Na de reorganisatie in de Britse marine werd de Illustrious toebedeeld aan de Britse Pacific Fleet. Ze was daarmee betrokken bij aanvallen op onder andere Formosa. Op 9 april 1945 werd het schip onder de waterlijn beschadigd door een Japanse kamikaze-aanval, waarna ze tot juni 1946 diverse reparaties moest ondergaan.^[11]

Na de oorlog werd de HMS Illustrious toegewezen aan de Home Fleet en diende als trainingsvliegdekschip tot 1954. In december van dat jaar werd ze toegevoegd aan de reservevloot, om vandaar op 3 november 1956 te worden verkocht voor sloop.^[12]

Noten

1. Colledge, 2010, pag. 170
2. Friedman, 1988, pag. 139
3. Hobbs, 2014, pag. 84-90
4. McCart, 2000, pag. 11
5. McCart, 2000, pag. 11-20
6. Smith, 2008, pag. 218
7. Friedman, 1988, pag. 147
8. McCart, 2000, pag. 19-21
9. Jones, 2021, pag. 106-110
10. McCart, 2000, pag. 23-24
11. McCart, 2000, pag. 25-30
12. McCart, 2000, pag. 42-46