Britse Vliegdekschepen van de Colossus-klasse (1943)

Om in relatief korte tijd de Royal Navy te kunnen voorzien van kleinere vliegdekschepen als tussenvorm tussen de lichte escorte vliegdekschepen en de grotere, duurdere vloot vliegdekschepen, werd rond 1942 een ontwerp gelanceerd, het 1942 Design Light Fleet Carrier, ook wel de British Light Fleet Carrier. Van dit ontwerp werden aanvankelijk 16 schepen besteld, maar slechts acht werden afgebouwd volgens het oorspronkelijke ontwerp. De meeste schepen kwamen te laat om enige rol tijdens de Tweede Wereldoorlog te spelen, maar name deel aan de Korea Oorlog en de Suez Crisis. Vier schepen uit deze klasse kwamen uiteindelijk bij ander marines terecht, waaronder Nederland (Hr. Ms. Karel Doorman).

Hr. Ms. Karel Doorman (ex- HMS Venerable) in nog bijna oorspronkelijke uitvoering. Bron: NIMH 2158_000814

De Colossus-klasse vliegdekschepen werd ontworpen onder de noemer 1942 Design Light Fleet Carrier en stond ook wel bekend als British Light Fleet Carrier. Het was een standaard ontwerp tijdens de Tweede Wereldoorlog welke als basis zouden dienen voor diverse klassen lichte vliegdekschepen gebouwd tijdens en direct na de Tweede Wereldoorlog. Aanvankelijk werden zestien vliegdekschepen als Colossus-klasse op stapel gezet, maar alleen de eerste tien kregen uiteindelijk de aanduiding Colossus-klasse. De laatste zes werden afgebouwd volgens een gewijzigd concept als Majestic-klasse (1945). Twee Colossus-klasse vliegdekschepen, HMS Perseus (R51) en HMS Pioneer (R76) werden uiteindelijk afgebouwd als vliegtuigonderhoud schepen. Vier van de Colossus-klasse schepen gingen na de Tweede Wereldoorlog in dienst bij niet Britse marines.^[1]

HMS Pioneer, Aircraft Maintenance Ship Bron: IWM FL 17459

Bij het ontwerp werd rekening gehouden met het verkorten van productietijden. Hierbij werd gekozen voor een constructie van een schip dat tussen de dure vloot vliegdekschepen en de goedkope escorte vliegdekschepen met hun beperkte capaciteit. Het ontwerp moest dusdanig eenvoudig zijn dat civiele scheepswerven konden worden ingezet bij de productie en dat de schepen relatief snel geproduceerd konden worden. Wel moesten de schepen kunnen worden ingezet bij maritieme en amfibische operaties. Het uiteindelijke ontwerp van de schepen werd overgelaten aan de markt en wel Vickers-Armstrong. Op 7 januari werden de ontwerpeisen afgegeven en het ontwerp kwam 23 januari 1942 gereed. Het werd in feite een verkleinde variant van de Illustrious-klasse (1939). Met een vliegdek van 210 meter en algehele lengte van 212 meter en een breedte van 24 meter, kregen de schepen een waterverplaatsing van 13.190 ton standaard en 18.040 ton bij volledige belading. Bij een standaard waterverplaatsing werd de diepgang 5,64 meter en bij volledige belading 7,16 meter. De aandrijving was vergelijkbaar met zoals deze bij kruisers werd toegepast, twee Admiralty drievoudige boilers en een Parsons geschakelde turbine. Aan de schacht leverde dit 40.000 shp, waarbij de twee schroeven de schepen maximaal konden voortstuwen met 25 knopen (46 km/u). De kruissnelheid werd gesteld op 15 knopen (28 km/u). Bij het ontwerp was rekening gehouden met een levensduur van ongeveer drie jaar. In de praktijk zouden de meeste schepen echter decennia lang blijven dienen.^[2][3][4]

Bij het ontwerp werd rekening gehouden met het meevoeren van 41 vliegtuigen, uiteindelijk werd dit vastgesteld op 24 Fairey Barracuda torpedobommenwerpers en 24 Supermarine Seafire jachtvliegtuigen of 18 torpedobommenwerpers en 34 jachtvliegtuigen. Na de Tweede Wereldoorlog werden dit Fairey Firefly en de Hawker Sea Fury. Zowel tijdens als na de Tweede Wereldoorlog werden echter ook andere typen toestellen toegepast zoals de Grumman Hellcat. De hangar van de schepen had een formaat van 136 x 16 meter met een hoogte van 5,33 meter. Twee liften verzorgden het transport van de hangar naar het vliegdek. De schepen kregen geen bepantsering en hadden een verdedigende bewapening van 6x4 QF 40 mm luchtafweergeschut en 16x2 20 mm Oerlikon luchtafweergeschut. Al het geschut werd later vervangen door 40 mm Bofors geschut.^[5][6]

HMS Glory, Pacific Fleet, augustus 1945 Bron: IWM A 30392

De productie van de Colossus-klasse werd in februari 1942 goedgekeurd. Zeven scheepswerven werden ingeschakeld voor de bouw van deze klasse. Vanaf eins 1943 werden de eerste schepen te water gelaten en het eerste schip werd in december 1944 operationeel. Slechts vier schepen, HMS Colossus (15), HMS Glory (62), HMS Venerable (04) en HMS Vengeance (71) werden tijdens de Tweede Wereldoorlog operationeel ingezet en wel gezamenlijk bij het 11th Aircraft Carrier Squadron.^[7]

Eén schip werd na de oorlog ondergebracht bij de Franse , één bij de Nederlandse, één bij de Australische en één bij de Canadese Marine. Twee van deze schepen kwamen later weer bij de Argentijnse Marine terecht en één bij de Braziliaanse Marine. In 1954 werd ene eerste schip uit deze klasse gesloopt en pas in 2004 de laatste.

Noten

1. Robbins, 2001, pag. 91
2. Robbins, 2001, pag. 91
3. Hobbs, 2014, pag. 182-184
4. Konstam, 2023, pag. 42
5. Hobbs, 2014, pag. 184
6. Konstam, 2023, pag. 42
7. Robbins, 2001, pag. 91