TracesOfWar heeft uw hulp nodig! Elke euro die u bijdraagt steunt enorm in het voortbestaan van deze website. Ga naar stiwot.nl en doneer!

Artsen aan het front

Titel: Artsen aan het front
Regisseur: Karl Höffkes
Uitgebracht: 2008, in Nederland op DVD in 2009
Uitgever: Just Entertainment
Verkrijgbaarheid: DVD
Speelduur: 85 minuten
Omschrijving: De regisseur van deze documentaire, Karl Höffkes, heeft tientallen documentaires uit de periode 1933-1945 op zijn naam staan. Een aantal is uitgebracht onder de titel “Het Duitse Archief”. Höffkes is al meer dan 25 jaar verzamelaar van films die bij tijd en wijle opduiken op zolders en andere plaatsen bij particulieren. Het beeldmateriaal voor “Artsen aan het front” is ter beschikking gesteld door de familie van Karl Trautman. Trautman was legerarts bij de gemotoriseerde geneeskundige troepen van de 254e divisie van de Wehrmacht met de rang van majoor (Oberstabsarzt). Door de documentairemakers wordt de film “een belangrijke vondst” genoemd op basis van het feit dat er een aantal keren beelden te zien zijn van gewonde Duitse soldaten, wat in de officiële Duitse (propaganda)films nooit te zien was.

De filmbeelden beslaan een periode van drie jaar; van het voorjaar van 1940 tot het voorjaar van 1943, met een onderbreking in de winter van 1941/1942, waarschijnlijk omdat zijn filmrollen op waren en er geen nieuwe toevoer mogelijk was. Volgens de documentairemakers heeft Trautman de opnames gemaakt met een 16 millimeter camera en heeft hij de beelden zelf gemonteerd en voorzien van handgeschreven toelichtingen. Trautman zelf verschijnt menigmaal in beeld, wat de vraag oproept wie die opnames van hem maakte en, nog belangrijker, hoe vaak Trautman daadwerkelijk zelf de camera bediende. Een vraag waarop in de documentaire geen antwoord wordt gegeven. De kwaliteit van de filmbeelden is uitstekend en meestal gefilmd met een “vaste hand”, waardoor schokkerige beelden achterwege blijven.

Ter inleiding op de filmbeelden van Trautman begint de documentaire met opnames van de Eerste Wereldoorlog waarbij kort de geschiedenis van de geneeskundige troepen wordt verteld. De eerste opnames van Trautman dateren uit het voorjaar van 1940, vlak voor de Duitse inval in Nederland, van een oefening vlakbij de Nederlandse grens, in de buurt van Kleve. Vervolgens nemen de beelden de kijker mee langs verschillende plaatsen waar de eenheid van Trautman zich bevond. Achtereenvolgens komen Dordrecht, Rotterdam, Brussel, Antwerpen, Abbeville en Duinkerken aan bod. Tussendoor zijn er fragmenten te zien van uitstapjes van Trautman naar diverse locaties. In het voorjaar van 1941 wordt de eenheid van Trautman richting Rusland verplaatst. Alle materieel en (vracht)wagens worden op een trein geladen en vervolgens gaat de reis via Hamburg naar Polen, Litouwen, Estland en Letland. Diverse aspecten van de landen waar de eenheid doorheen trekt worden afgewisseld met beelden van de gevolgen van gevechten die aan het front plaats hadden.

Uiteindelijk komt de eenheid aan in het Russische Tosno waar zij ingekwartierd wordt in slot Tarassovo, ten zuiden van Leningrad (het huidige Sint Petersburg). Hier zien we de eerste beelden van de barre Russische winter en beelden van vrachtwagens in de modder. Leningrad lag onder beleg van de Duitsers, dat langer duurde dan verwacht waardoor steeds meer gewonden door de eenheid van Trautman moesten worden verpleegd. We zien hem ook tijdens het uitvoeren van een operatie. In het voorjaar van 1943 wordt Trautman teruggeroepen naar Duitsland en stopt de film.

Gedurende de hele documentaire wordt het (Duitstalige) commentaar bij de beelden verzorgd door een vrouw (Eva Garg) en een man (Hendrik Stickau) die elkaar om de paar zinnen afwisselen. De documentairemakers hebben hun best gedaan om passende teksten bij de beelden te maken. Trautman maakte nogal wat uitstapjes naar bezienswaardigheden waardoor het onvermijdelijk is dat de documentaire soms lijkt op een reisprogramma in zwart-wit. De makers voorzien de beelden regelmatig van commentaar waarbij de ontwikkelingen aan het Westelijk front en later aan het Oostfront verteld worden. Dit commentaar is soms wat eenzijdig en pro-Duits. Zo wordt bijvoorbeeld het bombardement op Rotterdam te makkelijk afgedaan als een noodlottig ongeluk en wordt verzwegen dat tijdens de Duitse inval in Nederland de manschappen van het Brandenburg-commando Nederlandse uniformen droegen (een schending van het oorlogsrecht). Ook zien we hoe de Duitsers in Letland onthaald werden als bevrijders en wordt er verteld dat de Russische vrouwen die werkten voor de eenheid betaald werden, maar wordt nauwelijks aandacht besteed aan de Duitse misdaden tegen burgers in het oosten en de enorme inzet van dwangarbeiders onder mensonwaardige omstandigheden.

De hoes van de DVD bevat de tekst “met originele beelden in kleur”. Deze tekst staat op een prominente plaats, op zowel de voorkant als de achterkant en is afgedrukt in een opvallende lettergrootte. Daarmee wordt de nadruk gelegd op kleurenbeelden hetgeen niet op zijn plaats is; precies 1 minuut en 29 seconden kleurenbeelden op een documentaire van 85 minuten. Ook de op de hoes genoemde beelden van gewonde soldaten komen in de documentaire slechts sporadisch voor. Tevens worden alleen Frankrijk en Rusland vermeld als locaties waar de film zich afspeelt, terwijl er in meerdere landen, waaronder Nederland en België, opnamen zijn gemaakt. Een gemiste kans voor de uitgever op de Nederlandse en Belgische markt dus.

De documentaire geeft een goed idee van de inzet van een geneeskundige eenheid tijdens de strijd in West-Europa en vervolgens Oost-Europa. De kijker ziet veel beelden van achter de frontlinie waarbij vaak de details, zoals bijvoorbeeld een Russische gepantserde trein en opnames van een krijgsgevangenenkamp, in het oog springen. Het begeleidende commentaar is veelal passend bij de film, alleen daar waar achtergronden bij de oorlogssituatie van dat moment worden gegeven had dit genuanceerder gemogen De kwaliteit van de filmbeelden en de wijze waarop gefilmd is, zijn prettig om naar te kijken. Al met al is de documentaire zeker het kijken waard en is 85 minuten precies lang genoeg voor dit soort informatieverstrekking.

Beoordeling: (Zeer goed)

Informatie

Artikel door:
Michel Groot
Geplaatst op:
23-05-2009
Laatst gewijzigd:
05-07-2009

Afbeeldingen