Diverse Nederlandse verzetsstrijders zijn in concentratiekampen terecht gekomen. Pim Boellaard bijvoorbeeld in Natzweiler, het Nacht und Nebel kamp bij Straatsburg in de Franse Elzas, een kamp waarin je nagenoeg letterlijk verdween van de aardbodem. Een relatief milder regiem had tijdens de oorlog het honderd kilometer ten oosten van Venlo gelegen toenmalig tuchthuis in Lüttringhausen. Als ‘Justizvollzugsanstalt’ bestaat het nog steeds.
De Tweede Wereldoorlog wordt vaak beschreven, zo ook in Helmond. De verzetsmannen, onderduikers, slachtoffers en geallieerde acties komen vaak aan bod. Wat minder vaak voorkomt is het verhaal van de andere kant. De Helmondse bevolking die de verkeerde keuze maakte. Zij die met de Duitsers heulden. Soms een beetje fout, soms heel erg fout. We zullen proberen in dit artikel een aantal van deze verhalen te behandelen. Meestal geanonimiseerd, dat wel.
Zoals in grote delen van West-Europa groeide ook de bevolking van Amsterdam in het begin van de twintigste eeuw. Deze toename was terug te zien in de huisvesting: de kleine arbeidershuisjes waarin grote gezinnen woonden, barstten zowat uit hun voegen. Deze gezinnen leden vaak een armoedig bestaan. Door dit alles was er grote behoefte aan sociale huisvesting.
Vernichtungslager Chelmno (Kulmhof in het Duits) was onderdeel van de systematische moordmachine die de nazi’s tussen 1939 en 1945 in de veroverde of bezette gebieden in Polen creëerde. Na de oorlog was er niets meer te zien en duurde het lang voordat naar buiten kwam wat hier gebeurd was. Alles was succesvol vernietigd en zover bekend was iedereen gedood. Hoeveel is lastig vast te stellen, omdat de nazi’s de administratie van dit kamp met succes vernietigd hebben. Toch kwamen er in de tweede helft van de twintigste eeuw langzaam gruwelijke verhalen naar buiten die geleidelijk de contouren van nóg een vernietigingskamp schetsten.
Het Bunkerdrama deed zich in de voor in kamp Vught in Nederland. 74 vrouwelijke gevangenen werden in opdracht van kampcommandant Adam Grünewald in een cel opgesloten omdat ze hadden geprotesteerd tegen de opsluiting van een medegevangene. De ruimte met een oppervlakte van 9 vierkante meter was slecht geventileerd en tien vrouwen stikten tijdens de opsluiting. Het drama raakte al snel buiten het kamp bekend en werd uitgebreid beschreven door de illegale pers. Dit was een doorn in het oog van de nazileiding in Nederland, die zulke gewelddadige incidenten in modelkamp juist wilde beperken om het verzet in Nederland niet aan te wakkeren.
Een overzicht van anti-Joodse maatregelen die de Duitse bezetter van 1940 tot 1945 in Nederland uitvoerde.
"Het proces dat aanstonds zal beginnen, is uniek in de geschiedenis van de rechtspraak over de gehele wereld en het is van het grootste belang voor miljoenen mensen op de gehele aardbodem. Om deze reden komt tot iedereen die op een of andere wijze aan dit proces deelneemt, de plechtige verantwoordelijkheid te rusten om zijn plicht te doen zonder iemand naar de ogen te zien overeenkomstig de heilige beginselen van wet en gerechtigheid."
Het was een exclusief gezelschap dat begin mei 1945 verzameld was in het in chaletstijl opgetrokken hotel Pragser Wildsee in Zuid-Tirol, Italië. De groep telde bijna 140 personen van 17 verschillende nationaliteiten. Er waren ministers, hoge geestelijken, generaals en prinsen bij. Twee Churchills waren ook present. Vanuit hun hotelkamers keken ze uit op een blauwgroen bergmeer, omringd door naaldbomen en besneeuwde bergtoppen. Eén van de hotelgasten noemde de locatie een "paradijs op aarde". Voor velen van hen was het voor het eerst sinds maanden of zelfs jaren dat ze konden slapen op een gewoon bed zonder bang te hoeven zijn voor de dag van morgen. Eindelijk waren ze ontsnapt uit de klauwen van de SS.
Midden in de agglomeratie van de Duitse hoofdstad vormt de uitgestrekte Joodse begraafplaats Weissensee, met circa 115.600 graven, een wereld op zich, die getuigt van een rijke Joodse geschiedenis, maar ook van de ondergang van de Berlijnse Joden tijdens het nazitijdperk.