Op 17 april 1945 klonken er omstreeks kwart over twaalf een aantal luide explosies op de IJsselmeerdijk in de buurt van het Noord-Hollandse Den Oever. Tegen de gemaakte afspraken in bliezen de Duitsers een deel van de dijk op die de Wieringermeerpolder beschermde. Al snel na de explosies kolkte het water vanuit het IJsselmeer de Wieringermeer in. De polder die nog maar vijftien jaar daarvoor droog was gevallen, kwam al snel onder water te staan. De bewoners in het gebied waren een aantal uren eerder gewaarschuwd. Velen dachten dat het niet zover zou komen, of dat het water maar tot 50 cm hoog zou komen en waren thuisgebleven. Hals over kop moesten ze alsnog huis en haard verlaten omdat het water metershoog zou komen te staan. Een groot deel van de bebouwing in het gebied werd volledig verwoest.

Vijf dagen eerder had de bezetter toezeggingen gedaan dat er geen verdere inundaties zouden worden uitgevoerd als de geallieerden niet verder op zouden trekken dan de Grebbelinie. Onduidelijk is waarom ze een paar dagen later toch overgingen tot het onder water zetten van de polder in de kop van Noord-Holland. Was het een strategisch belang zoals de bezetter het zelf noemde? Was het een drukmiddel dat Rijkscommissaris Seyss-Inquart kon gebruiken in zijn onderhandelingen met de geallieerden? Hoe het ook zij, het zou jaren duren voor alle schade was hersteld.

De Wieringenmeerpolder was niet het enige gebied dat onder water werd gezet. Al in februari 1944 was de bezetter overgegaan tot het onder water zetten van delen van het Nederlandse grondgebied. Het werd gebruikt als middel om de opmars van de geallieerde troepen te vertragen. Voor een aantal gebieden werd de strategische inundatie voor de tweede keer in korte tijd ingezet. In 1940 op last van de Nederlandse regering en nu een paar jaar later opnieuw, maar nu door de Duitse bezetter.

Over de inundaties is genoeg bekend, maar de Duitse bezetting had daarnaast grote gevolgen voor het algemene waterbeheer in ons land en in het bijzonder in de polders. Dit waterbeheer wordt uitgevoerd door waterschappen die er kort samengevat voor zorgen dat we ‘droge voeten houden achter veilige dijken’. De Duitse bezetting had dan ook gevolgen voor de rol die de waterschappen speelden. Tot nu toe ontbrak er een studie over de rol van waterschappen in de oorlog. Dit is bijzonder voor een land dat bekend staat om zijn strijd tegen het water. Thea en Jan de Roos schreven samen een boek over de Noord-Hollandse waterschappen gedurende de Tweede Wereldoorlog én de periode hier vlak na. Hun boek ‘Geen soldaat kan de polder regeren!’ neemt je mee in de tot nu toe onbekende geschiedenis van de Noord-Hollandse waterschappen.

Op het eerste gezicht is waterbeheer in tijden van oorlog misschien geen aansprekend onderwerp. Door het lezen van dit boek gaat er een onbekende wereld open. Wie staat er bijvoorbeeld stil bij het feit dat de aanleg van de Atlantikwall (de kustverdedigingslinie die van Noorwegen tot Spanje liep) aan de kust, grote gevolgen had voor de stabiliteit van de duinen en dijken en daarmee voor de veiligheid van ons land? Of wie was er verantwoordelijk voor het algemene waterbeheer gedurende de Duitse bezetting? Hoe zorg je voor droge voeten als de brandstof van de gemalen schaars wordt? Wat doe je als waterschap als alle jonge mannen worden opgeroepen voor de Arbeitseinsatz in Duitsland en je hierdoor een deel van je ambtenaren dreigt te verliezen?

Het boek van Thea en Jan de Roos gaat op al deze en andere thema’s in. Het boek beschrijft de tegenstrijdige belangen en de strijd tussen enerzijds de bezetter, voor wie enkel het militaire belang telde, en anderzijds de waterschappen, voor wiie de waterveiligheid voorop stond.