Om 03.55 uur in de ochtend van 10 mei 1940 werden Nederlandse vliegvelden in de Randstad door de Duitsers vanuit de lucht aangevallen. Rond Den Haag, de Waalhaven, de Moerdijkbruggen en Dordrecht daalden Duitse parachutisten neer en langs de gehele Nederlandse grens trokken Duitse grondtroepen het land in. Voor de Nederlanders was het een grote schok dat de Duitse buren ons neutrale land binnenvielen. Niet bestand tegen de Duitse overmacht moest Nederland binnen vijf dagen capituleren. De korte strijd tussen het Nederlandse en Duitse leger heeft in de geschiedschrijving over de Tweede Wereldoorlog niet de voornaamste plek ingenomen en is in al het geweld van de jaren daaropvolgend wat ondergesneeuwd. Onwenselijk, volgens de samenstellers van het boek ‘En ineens was het oorlog’. Met een weergaloze hoeveelheid foto’s wil dit boek de strijd in Nederland tijdens de meidagen van 1940 terugbrengen in de herinnering.

De ruim vijfhonderd foto’s die zijn opgenomen in dit lijvige boek zijn allemaal afkomstig uit de collectie van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie. En die fotocollectie is, zo blijkt, fenomenaal. Niet alleen in kwantiteit, maar zeker ook in kwaliteit. Met een geografische opzet die heel Nederland bestrijkt, volgen we het strijdverloop in de verschillende provincies en delen van het land. Elk hoofdstuk behandelt de inval en gevechten in een bepaald deel van Nederland, zoals de zuidelijke provincies, Oost-Nederland en de gevechten om de westelijk gelegen Hofstad en havensteden Dordrecht en Rotterdam. Daarbij springt de rijkdom aan foto’s uit minder bekende strijdgebieden in het oog. Foto’s van de Grebbeberg, de strijd om de Residentie en het bombardement van Rotterdam zijn veelvuldig afgedrukt in boeken en artikelen over de meidagen van 1940. Minder vaak zien we foto’s uit bijvoorbeeld Zeeland of Limburg. De weelderige hoeveelheid fotomateriaal uit deze gebieden maakt dit boek tot een revelatie. 

Opvallend is ook de wat onevenwichtige herkomst van de foto’s. Waar we in het hoofdstuk over de mobilisatie - logischerwijs - vrijwel uitsluitend foto’s tegenkomen van Nederlandse komaf, treffen we in de rest van het boek vooral foto’s die door de Duitsers zijn gemaakt. Volgens de samenstellers van het boek ligt de oorzaak daarvan vooral in het gegeven dat de Duitsers in deze fase van de oorlog nog aan de winnende kant stonden en de Nederlandse soldaten wel iets anders aan het hoofd hadden dan de oorlog vastleggen. Die stelling lijkt ook van de gezichten af te lezen. Menig Nederlandse militair in het boek heeft een serieuze of zelfs bezorgde blik. De Duitsers ogen meer ontspannen en vol zelfvertrouwen. Niet zelden met een brede lach. Dat er voor de Nederlandse soldaten een door de legerleiding opgelegd fotografieverbod gold, zal wellicht ook hebben meegespeeld in de ongelijke oogst aan Duits en Nederlands fotomateriaal. 

Oprukkende Duitsers, smeulende puinhopen, vluchtende inwoners, neergeschoten vliegtuigen, soldaten die tussen de strijd door even ontspannen, opgeblazen bruggen, gewonde en gesneuvelde militairen, colonnes met pantservoertuigen, Nederlandse krijgsgevangenen – het komt allemaal voorbij. De foto’s in het boek zijn stuk voor stuk voorzien van uitgebreide en gedetailleerde toelichting, waarmee een bredere context wordt gegeven van wat er in zwart-wit te zien is. Samen met de tekstuele duiding in de verschillende hoofdstukken en het bijzonder fraaie en verhelderende kaartmateriaal, is de complexiteit en chaos van de strijd goed te volgen. Maar bovenal is dit boek een visuele traktatie, die de omvang en overweldiging van de Duitse inval in Nederland laat zien. Bladerend door de meidagen van 1940 bewijst de blik in het verleden dat de fotocamera een belangrijk wapen tegen de vergetelheid is.