'Spoor naar Woeste Hoeve' onthult zoektocht naar vermiste piloot

Journalist Richard Schuurman reconstrueert leven van geëxecuteerde Poolse oorlogsvlieger en de grootste massa-executie in bezet Nederland.

‘Spoor naar Woeste Hoeve’ zo luidt de titel van het boek van journalist Richard Schuurman, dat in februari verschenen is bij Uitgeverij Verloren. Het vertelt het verhaal over de lange en moeizame zoektocht naar de Poolse oorlogsvlieger Czeslaw Oberdak en zijn tragische executie bij Woeste Hoeve op 8 maart 1945.

De 23-jarige Pool Czeslaw Oberdak was na de Tweede Wereldoorlog voor zijn familie 46 jaar zoek. Met een vage aanwijzing dat hij in mei 1944 in Nederland bij Zwolle een noodlanding had gemaakt, ging Oberdaks zuster Ludmila Kaczmarska in 1991 actief op zoek. Richard Schuurman werd gegrepen door haar hulpkreet en beet zich vast in de zaak.

Het spoor leidde al snel naar Woeste Hoeve, waar op 8 maart 1945 117 mannen door de Duitse bezetter werden geëxecuteerd uit wraak voor de aanslag anderhalve dag eerder op de hoogste SS-generaal in Nederland, Obergruppenführer Hanns Rauter. Schuurman vermoedde dat Oberdak wel eens één van de twee mannen kon zijn, die na deze slachtpartij als ‘Onbekende Nederlander’ op Ereveld Loenen waren begraven. Ondanks sterke aanwijzingen ‘op papier’ werd het definitieve bewijs pas eind 2008 geleverd. Pas toen stelden de Nationale Recherche en de Gravendienst van de Koninklijke Landmacht dankzij DNA-onderzoek vast dat één van de onbekenden inderdaad Oberdak was.

‘Spoor naar Woeste Hoeve’ vertelt het verhaal over de piloot Oberdak en zijn missies voor het Poolse 306-squadron van de RAF, waarbij zijn laatste missie naar Halberstadt zeer gedetailleerd wordt weergegeven. Het volgt hem na zijn noodlanding bij Dalmsholte op 30 mei 1944 als onderduiker op negen adressen in Nederland en beschrijft hoe Oberdak in december dat jaar in de bossen bij Hoenderloo bij toeval door de Duitsers wordt gearresteerd, ter dood veroordeeld en als Todeskandidat geselecteerd voor het vuurpeloton bij Woeste Hoeve. Het vertelt over de moeizame zoektocht van zijn zuster, die na 1991 ook Schuurmans zoektocht werd.

Tegelijk reconstrueert het boek uitvoerig de gebeurtenissen bij Woeste Hoeve. Hiervoor bestudeerde Schuurman tal van processen-verbaal en documenten van betrokken ooggetuigen en Duitsers. Het resultaat is een reeks details over de aanslag op Rauter en de represailles, die niet eerder zijn verteld. Details over de Groep Gosens die op Rauter schoot, over de rol van de Binnenlandse Strijdkrachten maar ook over het besluit tot de represailles. Ook wordt duidelijk waarom maar één Duitser in de cel heeft gezeten voor de grootste massa-executie die de bezetter in ons land heeft gepleegd.

‘Spoor naar Woeste Hoeve – De zoektocht naar de geëxecuteerde piloot Czeslaw Oberdak’, door Richard Schuurman, Uitgeverij Verloren, circa 360 pagina’s, prijs circa 25 euro. ISBN 978-90-9704-250-9.


De Poolse piloot Czeslaw Oberdak in 1942.