Fotoreportage mini-expositie Atlantikwall in kaart

Van 17 april tot en met 5 mei 2023 was in het provinciehuis van Zuid-Holland een pop-up-expositie te bezichtigen met reproducties van uniek topografisch en thematisch kaartmateriaal dat de Duitse krijgsmacht heeft gebruikt voor de planning en aanleg van de Atlantikwall.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn duizenden kaarten ingetekend, waarvan slechts een fractie bewaard is gebleven. Een aantal ervan vertellen in de expositie met audiotour in een notendop meer over de aanleg van de linie en de Duitse aanwezigheid langs de kust van Zuid-Holland.

Deze zogeheten pop-up expositie is samengesteld door Jeroen Rijpsma, schrijver van het reeds op deze site besproken boek ‘Atlantikwall in kaart’.

De nadruk van deze expositie ligt op de regio Den Haag. Hierna zal de expositie met andere kaarten langs verschillende bunkermusea reizen.

Als medewerker van deze website kon ik natuurlijk niet wegblijven en heb ik, gewapend met mijn kennis over de Tweede Wereldoorlog em mijn camera en pen, deze expositie bezocht. Een mini-expositie maar zeer zeker niet minder leerzaam. Met een viertal informatiepanelen word je in het kort geïnformeerd over de expositie.

Het eerste paneel geeft informatie over de Atlantikwall zelf, terwijl de tweede gaat over de bunkers. Het derde paneel verhaalt over cartografie en het slotpaneel gaat over de in kaart gebrachte c.q. op kaart gezette verdedigingswerken.

Er hangen een vijftiental kaarten aan de muur met een korte beschrijving erbij. Met de audiotour kan je bij deze kaarten aanvullende informatie beluisteren terwijl je de op de wand aangebrachte (staf)kaart goed kan bekijken. Het betreffen allemaal kaarten van de kust met allerlei informatie zoals bijvoorbeeld troepenverdeling en hoofdkwartieren van de Duitse en de geallieerde troepen. Maar bijvoorbeeld ook een kaart met alle bunkers (nummers en typen).



Ik wil graag twee van deze kaarten uitlichten en kort toelichten. Allereerst kaart zeven.

Een heel bijzonder en leerzaam verhaal. Deze kaart laat een deel van de kuststrook bij Den Haag zien, voorzien van vakken, letters en lettercombinaties.

Na de inval heeft de Duitse bezetter alle kaartmateriaal van de Nederlandse cartografische afdeling gebruikt. Hierop werd een vakkenstelsel ingetekend waardoor snel en eenvoudig op een eenduidige wijze een exacte locatie kon worden vastgesteld en worden doorgegeven voor bijvoorbeeld geconcentreerd artillerievuur of voor verkenningsdoeleinden. Dit vakkenstelsel was zeer efficiënt en modern. Zeg maar een voorloper van de ons bekende GPS.



Kaart nummer tien heeft ook een bijzonder verhaal.

Dit betreft een oefening van 19 mei 1943 voor stafofficieren, verkenningseenheden en verbindingstroepen. De troepen moesten echt acteren met verkenningen en verbindingen opzetten en testen. De stafofficieren moesten de tegenactie plannen en leiden.

Er werd een landing op het strand van Wassenaar geënsceneerd en de reactie van de Duitse troepen daarop. Den Haag en Hoek van Holland werden gebombardeerd en daarna volgden landingen in en rond het Westland. De landing bij Wassenaar zou een afleidingsmanoeuvre zijn van een vijandelijke invasie bij Hoek van Holland en omgeving.



Ook parachutisten zouden deel uitmaken van de vijandelijke landingstroepen. Op de kaart is de (oefen)vijand afgebeeld in het rood en de Duitse troepen in blauw c.q. zwart. Aan het einde van de oefening was de vijand verslagen en teruggedreven op zee en waren de Duitsers weer heer en meester.

Tot slot ontving ik nog een mooie boekenlegger, een erfgoedpaspoort ‘Atlantikwall’ waarin alle bunkermuseums in Zuid-Holland kort beschreven zijn en een fietsroute van vijfendertig kilometer langs oorlogserfgoed op landgoederen, in stad en duinen. Zeer mooi en erg bruikbaar materiaal om verder te duiken in de materie rond de Atlantikwall.

Een exemplaar van het boek ‘Atlantikwall in kaart’ lag ter inzage als naslagwerk. De expositie is een aanrader voor iedereen met belangstelling in het onderwerp. Kijk op www.bezoekatlantikwall.nl voor informatie over de expositie en op www.atlantikwallinkaart voor het aangehaalde en besproken boek.