Nieuw artikel op Go2War2.nl: Martin Sandberger

Terwijl de aandacht van de internationale media in 2010 uitging naar het proces tegen kampbewaker Ivan Demjanjuk, overleed in datzelfde jaar een andere nazi-oorlogsmisdadiger die decennialang een ongestoord leven had geleid.

Hij was nooit ondergedoken in Zuid-Amerika, stond op geen enkele opsporingslijst, zelfs niet die van Simon Wiesenthal, en was gewoon in het telefoonboek te vinden. Bestraft was hij wel, zelfs met de doodstraf. Het doodvonnis, dat op 10 april 1948 tegen hem uitgesproken was, werd weliswaar omgezet in levenslange gevangenisstraf, maar al na zeven jaar later volgde zijn vrijlating.

Zijn naam was Martin Sandberger, een voormalige SS-Standartenführer. Als aanvoerder van Sonderkommando 1a (later gewijzigd in Einsatzkommando 1a) van Einsatzgruppe A en chef van de Sicherheitsdienst (SD) en de Sicherheitspolizei (Sipo) in Estland was hij in deze Baltische staat verantwoordelijk voor de executie van honderden communisten en Joden. Benjamin Ferencz, de Amerikaanse aanklager tijdens het Einsatzgruppen-proces in Neurenberg, noemde hem “een actief en vermoedelijk zelfs een ijverig lid van de moordenaarsbende die honderdduizenden onschuldige mensen vermoord heeft.” Volgens hem was de doodstraf in zijn geval “welverdiend”.

Historici, waaronder de Duitser Michael Wildt in zijn standaardwerk Generation des Unbedingten, hebben aangetoond dat Sandberger een fanatieke nazi was. Dat was al zo tijdens zijn studententijd, toen hij actief was binnen de nationaalsocialistische studentenbeweging en een belangrijke bijdrage leverde aan de nazificering van zijn universiteit in Tübingen. Nog tijdens zijn studie rechten werd hij gerekruteerd door de SD, de inlichtingendienst van de Schutzstaffel (SS). Een carrière binnen het Reichssicherheitshauptamt (RSHA), het overkoepelende politie- en veiligheidsbureau van nazi-Duitsland, lag voor deze talentvolle jonge jurist in het verschiet.

Als medewerker van het RSHA was Sandberger niet zomaar iemand op de verkeerde tijd op de verkeerde plaats, zoals voor Demjanjuk nog wel min of meer zou kunnen gelden. Voor de Oekraïner was zijn deelname aan de Holocaust een uitweg uit de honger en ellende van het Duitse krijgsgevangenenkamp waarin hij zat. Maar Sandberger en zijn collega-officieren binnen de Einsatzgruppen “waren geen kleine wieltjes in een anonieme machinerie van vernietiging”, zo verklaart Michael Wildt. “Daarentegen waren zij degenen die de blauwdrukken ontwierpen en de machines bouwden en bedienden die de moord op miljoenen mensen mogelijk maakten.”

Hoe kon het zijn dat Martin Sandberger, door de Canadese historica Hilary Earl “een ideologische soldaat van het Derde Rijk” genoemd, ontsnapte aan de doodstraf, vervroegd werd vrijgelaten en daarna decennialang ongestoord leefde in Duitsland? In dit artikel wordt geprobeerd deze vraag te beantwoorden. Een biografie van de man die voor zijn overlijden in Stuttgart op 30 maart 2010 de laatste nog levende leidinggevende officier van de Einsatzgruppen was.

Lees het volledige artikel op Go2War2.nl