Abraham Kipp

Politiewerk voor de bezetter

Abraham Kipp, geboren op 2 juni 1917 te Den Haag, was politieagent in Ede, Velsen en Leiden. Hij werd in 1935 op achttienjarige leeftijd lid van de NSB. In 1940 trad hij in dienst van de Waffen-SS en werkte hij ook voor de Sicherheitsdienst. Kipp stond erom bekend zijn arrestanten eerst te mishandelen alvorens deze aan de Duitsers over te dragen. Tijdens zijn proces van 1949 blijkt hij verantwoordelijk te worden gehouden voor tal van arrestaties en mishandelingen. Voordat Kipp in juli 1944 naar Velsen verhuisde, was hij in Ede alleen al verantwoordelijk voor 59 arrestaties, van voornamelijk Joden. In Velsen, Beverwijk en Haarlem zette hij zijn praktijken onverminderd voort.

Gevlucht

Op 18 maart 1945 vroeg Kipp zijn Velsense superieuren om verlof. Hij wilde zijn vrouw in Ede bezoeken, die twee weken eerder was bevallen van hun tweede kind. Vlak voor zijn vertrek liet hij de korpsleiding weten dat de Sicherheitspolizei hem nog nodig had in Ede. Dat was de laatste keer dat ze hem zouden zien. Kipp dook in het vooruitzicht van de onvermijdelijke bevrijding onder. Dat hij werd gezocht vanwege zijn wandaden werd na de oorlog duidelijk. De opsporingsinstanties namen een maand na de bevrijding als represaille de huisraad van Kipp in Ede in beslag. Zijn vrouw werd overgebracht naar het huis van bewaring. Pas na een half jaar later kwam ze op vrije voeten. Van Kipps verblijfplaats weet ze niets.

De aanklager van het Bijzonder Gerechtshof in Amsterdam, mr. B. Besier, liet echter alle correspondentie aan de ouders van Kipp in Den Haag onderscheppen. Uit die correspondentie bleek dat hij inmiddels in Madrid, Spanje zat: Op 4 november, 1948 stuurt vader Kipp een brief aan 'Señor A. K. de Wit van der Hoop, Zurbano 4, Bajo Izquierda, Madrid. Als alias heeft Kipp in het Spanje van Franco zijn eigen initialen aan de meisjesnaam van zijn moeder toegevoegd. Aanklager Besier stuurt per omgaande een verzoek aan Harer Majesteits Gezantschap in Spanje. Uit de post blijkt namelijk dat Kipp naar Argentinië wil uitwijken. Een maand later is er nog steeds geen antwoord. Uit een volgende onderschepte brief van Kipps zuster blijkt dat het dan al te laat is. Begin januari. 1949 schrijft ze aan haar ouders: Ontvang een brief uit Spanje met goed nieuws. Per boot plm 21 december 1948 naar Argentinië vertrokken. U kunt schrijven naar A.K. de Wit van der Hoop, Lista de Correos, Buenos Aires, Argentinië." (bron: Nieuwsblad van het Noorden, 04-10-1988, Kipp, De zwaarste nog gezochte oorlogsmisdadiger, door Arthur Maandag, Els Wiegant)

Argentijns staatsburger

Hij had een visum van de heer Marcelo Frias van het Argentijnse consulaat, in Madrid gekregen. Binnen een jaar vond hij werk bij een bouwonderneming. Later werkte hij als kantoorbediende bij COPEN, onderdeel van het Duitse Siemens Bau Union. Na verkrijging van het Argentijns staatsburgerschap (Cédula de Identidad no. 4. 155 . 651, adres Independencia 1549, Buenos Aires) in 1953 werkte hij van 1953 - '61 bij verschillende afdelingen van ministeries, die belast waren met het promoten van industriële projecten. Hij kwam te wonen in de Duitse wijk Villa Ballester. Hij hertrouwde op 13 oktober 1955, nadat hij drie maanden eerder was gescheiden van zijn eerste vrouw met wie hij drie kinderen had. Zijn tweede vrouw Lilly Gertrudis Grossenbacher, Zwitserse van geboorte, schonk hem het jaar daarna hun eerste kind Pedro.

Na 1965 werkte hij onder andere als materiaalchef bij een thermo-elektrische centrale in de haven Buenos Aires, als verkoper van optische producten en rond 1981 bij een particulier in San Martìn. Zijn laatst bekende adres was in 1974 in Boulogne sur Mer, in de Olazábalstraat 471.

Omstreeks 1980 ontdekten joodse kringen in Buenos Aires dat Abraham Kipp weer onder zijn eigen naam woonde. Kipp dook in 1988 opnieuw onder toen zijn naam bekend werd in de krant, omdat twee verslaggevers van het Haarlems Dagblad hem in Buenos Aires hadden gelokaliseerd. Sindsdien was hij spoorloos. Een verzoek tot uitlevering was uitgesloten, de onderzoekende rechter, Léonidas Moldes, belast met de zaak Kipp, was een persoonlijke vriend van Kipp.

Uitlevering afgewezen

Uiteindelijk wees de Argentijnse federale rechter in San Isidro het Nederlandse verzoek om uitlevering begin januari 1990 definitief af. De misdaden van Kipp waren volgens de Argentijnse rechtspraak verjaard. In 1994 kwam Kipp voor het laatst in het nieuws. Het TV programma Edición Plus was erin geslaagd de bekende uitgeweken SS Kriegsberichter Wim Sassen te interviewen. Ook Kipp’s naam werd in het programma genoemd. Beide ex-SS’ers hadden gezamenlijke vrienden, waaronder Kipp’s voormalige zakenpartner en ex-Luftwaffe piloot Dieter Menge, een groothandelaar in schroot. Dieter Menge’s huis stond bekend als ontmoetingsplaats voor nazi’s als Eichmann, Mengele en Willem Sassen.

Bij verstek veroordeeld

Het Bijzonder Gerechtshof te Amsterdam veroordeelde Abraham Kipp op 8 september in 1949 bij verstek ter dood. Zijn straf werd later omgezet in levenslang. Het Nieuwsblad van het Noorden van 4 oktober 1988 wist het volgende over de aanklacht te melden: "Tijdens het proces dat op 26 augustus 1949 in Amsterdam wordt gevoerd, blijkt dat de politiefunctionaris verantwoordelijk is voor tal van arrestaties en mishandelingen. Veel slachtoffers overleven de daarop volgende Duitse gevangenschap niet. Onder hen ook het zevenjarige joodse meisje Therèse Polak. Kipp is vanuit Velsen zelfs naar Amsterdam afgereisd om haar te arresteren. Voordat Kipp in juli 1944 naar Velsen verhuist, is hij in Ede alleen al verantwoordelijk voor "59 arrestaties, waarbij het voor het grootste deel om joden gaat. In Velsen, en in mindere mate ook in Beverwijk en Haarlem, zet de politieman zijn activiteiten in alle hevigheid voort. Tijdens het proces getuigen slachtoffers van de zware mishandelingen die Kipp pleegde. De politieman wordt er ook van verdacht, samen met de Duitse SS-Hauptscharführer H. Kühnert op 24 april 1945 in Woudenberg een moord te hebben gepleegd, maar daarvoor wordt hij bij gebrek aan bewijs niet vervolgd."

Volgens het NIOD mishandelde Abraham Kipp Joden, onderduikers van de Arbeitseinsatz en illegale werkers met zijn vuisten, ijzeren staven of gummiknuppels; aldus het opgesteld verslag van opgepakte illegalen en Joden door het parket van Amsterdam op 3 augustus 1949, aan de hand van ooggetuigen en slachtoffers.

Overlijden

Journalist Arnold Karskens meldde op 16 juni 2009 op DePers.nl dat Abraham Kipp al op 6 juli 1995 overleden is. Hij ligt begraven op de Duitse begraafplaats ‘Cementerio Alemán’ in de Argentijnse hoofdstad Buenos Aires.