Japanse Torpedobootjagers van de Momi-klasse (1919) - 樅型駆逐艦

De Momi-klasse torpedobootjagers was een groep van 21 stuks 2e klasse torpedobootjagers van de Japanse Marine, ontwikkeld tegen het einde van de Eerste Wereldoorlog. De meeste schepen uit deze klasse waren als torpedobootjager nog in gebruik tot vlak voor de Tweede Wereldoorlog. Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog waren ze al vervangen door moderner torpedobootjagers en werden de schepen nog door gebruikt als opleidingsschip, patrouillevaartuig of snel transportvaartuig.

Tsuga, ca 1940 Bron: Public Domain (onbekend)

De 21 schepen van de Momi-klasse werden gebouwd onder de bouwprogramma's 1918 (8 schepen), 1919 (5 schepen) en 1920 (8 schepen). In feite was het ontwerp een verdere ontwikkeling van de Momo-klasse (1916), waarbij in plaats van de drievoudige 450 mm torpedolanceerinstallaties, nu dubbele 533 mm installaties werden toegepast. Gelijkwaardig aan de Minekaze-klasse (1919), was de eerste torpedolanceerinstallatie voor de brugopbouw geplaatst. De voortstuwing van de klasse werd gemoderniseerd en was aanzienlijk sterker. De bewapening werd niet aangepast ten opzichte van eerdere ontwerpen en de schepen werden standaard uitgerust met de mogelijkheid tot het vegen van mijnen. Er waren aanvankelijk nog eens zeven schepen in deze klasse voorzien, maar deze bestelling werd vervangen door dertien schepen in een verbeterde variant, de Wakatake-klasse (1922), waarvan er uiteindelijk acht werden gebouwd.^[1][2]

Hasu, jaren 1920 Bron: Public Domain (onbekend)

De Momi-klasse schepen hadden een standaard waterverplaatsing van 850 ton met een maximale waterverplaatsing van 1.020 ton. Met een lengte van 85,30 meter, bij 7,90 meter breedte, werd een diepgang gemeten van 2,40 meter. De aandrijving werd verzorgd door 2 geschakelde stoomturbines en drie boilers met een vermogen van 21.500 pk. Met 240 ton kolen kon een maximale snelheid van 36 knopen (67 km/u) worden bereikt en bij een kruissnelheid van 15 knopen (28 km/u) een afstand van 6.500 km worden afgelegd. Hoewel de Parsons turbines als standaard voor deze klasse was verkozen, moest vanwege problemen met deze systemen, geëxperimenteerd worden met andere turbines. De schepen in deze klasse konden daarom naast Parsons turbines ook uitgerust zijn met Brown-Curtis, Escher Wyss & Cie Zoelly, Mitsubishi en Kampon turbines.^[3]

De 110 bemanningsleden hadden de beschikking over 3x1 120 mm, 45 kaliber Type 3 geschut, 2x1 stuks 7,7 mm machinegeweren en de twee dubbele 533 mm torpedolanceerinstallaties. Naast materiaal om mijnen te vegen konden de schepen 20 mijnen meevoeren om te leggen.^[4][5]

De Warabi ging op 24 augustus 1927 verloren na een aanvaring. Vanwege de geringe diepgang waren de schepen uit deze klasse uitstekend geschikt voor de ondersteuning van amfibische operaties en ze werden dan ook veelvuldig in deze rol ingezet tijdens de 2e Chinees-Japanse oorlog. De Momi, Kaya en Nashi werden voor aanvang van de Tweede Wereldoorlog al buiten dienst gesteld en gesloopt. Hierbij werd de Momi vanaf 1932 nog gebruikt als experimenteel schip Haiku 2-Go. De Tsuga, Kuri en Hasu bleven formeel als torpedobootjager in dienst gedurende de Tweede Wereldoorlog, waarbij de eerste twee verloren gingen. In de jaren 1942 en 1943 werden deze drie schepen ingericht voor het vegen van mijnen en ontvingen ze vier dieptebommenwerpers met 36 dieptebommen. In februari 1940 werden de Take, Kaki, Nire, Sumire en Ashi verbouwd tot opleidingsschepen/tenders. Hiertoe werd één van de boilers verwijderd en de maximale snelheid gereduceerd tot 14 knopen (26 km/u) bij een vermogen van 9.000 pk. De standaard waterverplaatsing werd 735 ton en de bewapening 1 of 2 120 mm geschut en er bleef nog één dubbele torpedolanceerinstallaties over. Deze schepen behielden hun eigen naam tot in 1945 waarna de Kaki werd hernoemd tot Osu en de Sumire tot Mitaka. De Nire werd nog hernoemd tot Dai-1 Tomariura (1944) en de Ashi tot Dai-2 Tomariura (1944)^[6][7]

Kuri, 1937 Bron: Public Domain (onbekend)

Eind 1939 werden negen schepen uit de Momi-klasse verbouwd tot patrouillevaartuigen en vanaf 1 april 1940 als Dai 31-Go shokaitei-klasse in dienst gesteld. Dit waren de Kiku (Dai 31-Go shokaitei), Aoi (Dai 32-Go shokaitei), Hagi (Dai 33-Go shokaitei), Susuki (Dai 34-Go shokaitei), Tsuta (Dai 35-Go shokaitei), Fuji (Dai 36-Go shokaitei), Hishi (Dai 37-Go shokaitei), Yomogi (Dai 38-Go shokaitei) en Tade (Dai 39-Go shokaitei), welke hun oorspronkelijke naam verloren.^[8]

Dai 35-Go shokaitei, 1940 Bron: Kure Naval Arsenal

Ook bij deze schepen werd één van de boilers verwijdert en kregen ze een maximale snelheid van 18 knopen (33,34 km/u) bij een vermogen van 12.000 pk. De waterverplaatsing nam toe tot 935 ton standaard en 1.162 ton maximaal. Het No. 3 geschut, de twee 7,7 mm machinegeweren en de twee torpedolanceerinstallaties werden verwijderd. Hiervoor in de plaats kregen de schepen 3x2 25 mm 60 kaliber, type 96 geschut en vier dieptebommenwerpers met 60 dieptebommen. Ter ondersteuning van hun taak als patrouillevaartuig werd een Type 93 sonar en type 93 hydrofoon geïnstalleerd. In 1941 ontving de Dai 31-Go shokaitei een extra 1x2 25 mm 60 kaliber type 96 luchtafweergeschut^[9]

In de jaren 1942 en 1943 werden de Dai 34-Go shokaitei, Dai 35-Go shokaitei), Dai 36-Go shokaitei, Dai 38-Go shokaitei en Dai 39-Go shokaitei, verbouwd tot snel transportschip. De hoeveelheid dieptebommen werd beperkt tot 18 stuks. Het achterschip werd gereconstrueerd, waarna een Daihatsu-klasse (14m) landingsvaartuig kon worden meegevoerd en vanaf dat verlaagde achterschip worden gelanceerd. Daarnaast werd accommodatie recreëert voor 150 militairen. Van de negen schepen gingen er tijdens de Tweede Wereldoorlog acht verloren.^[10][11]

Dai 36-Go shokaitei, 1944

Noten

1. Gogin, 2021, pag. 84
2. Stille, 2017, pag. 12-14
3. Gogin, 2021, pag. 84
4. Gogin, 2021, pag. 84
5. Stille, 2017, pag. 12-14
6. Gogin, 2021, pag. 84
7. Stille, 2017, pag. 12-14
8. Stille, 2017, pag. 12-14
9. Gogin, 2021, pag. 84
10. Gogin, 2021, pag. 84
11. Stille, 2017, pag. 12-14