TracesOfWar heeft uw hulp nodig! Elke euro die u bijdraagt steunt enorm in het voortbestaan van deze website. Ga naar stiwot.nl en doneer!

Bij mij ben je veilig

Titel:Bij mij ben je veilig
Schrijver:Cameron, S.
Uitgever:Mozaiek
Uitgebracht:2020
Pagina's:416
ISBN:9789026623516
Omschrijving:

‘Bij mij ben je veilig’ vertelt het verhaal van de katholieke Stefania Podgorska, Fusia voor vrienden. Op dertienjarige leeftijd verhuisde zij van het platteland naar de Poolse stad Przemysl. Ze kwam terecht in de winkel van de joodse familie Diamant en dit klikte zo goed dat zij bij hen introk. De familie werd haar familie, en Izio, een van de zoons, haar vriend. Maar dan werden zij door de Duitsers gedwongen om te verhuizen naar het getto en Fusia bleef alleen achter. Hier begint haar heldenverhaal. Het waargebeurde verhaal waarin zij haar zusje verzorgde en dertien joden op zolder liet onderduiken terwijl twee nazi-verpleegsters het huis confisqueerden Ze moest alles op alles zetten om het te overleven.

"Przemysl had me veel geleerd sinds die wagenrit op mijn twaalfde. De stad had me geleerd dat andere mensen elkaar graag verdeelden door middel van namen. Jood. Katholiek. Duitser. Pool. Maar dat waren de verkeerde namen. Het waren de verkeerde scheidslijnen. Vriendelijkheid. Wreedheid. Liefde en haat. Dat waren de grenzen die er echt toe deden."

Przemysl was een tijd in twee delen gesplitst: de ene kant van de rivier San was van de Duitsers, de andere kant van de Russen. De winkel van de familie Diamant lag aan de Russische kant. Tot de Duitsers in 1941 ook dit deel binnenvielen.

"Meneer Diamant schudde zijn hoofd. ‘Di velt iz sheyn nor di mentshn makhn zi mies’, zei hij. De wereld is mooi, maar de mensen maken hem lelijk."

De familie werd gedeporteerd naar het getto. Fusia ging terug naar haar boerderij en kwam erachter dat haar moeder naar een kamp was gestuurd. Ze vond haar zusje Helena moederziel alleen en nam haar mee terug naar Przemysl. Fusia deed haar best om de familie Diamant te helpen en bracht regelmatig eten naar het getto, al kon ze daar de doodstraf voor krijgen. De drie zonen werden naar een kamp gestuurd, maar op een dag stond Max, de oudste zoon, voor haar deur. Hij was uit de rijdende trein gesprongen.

"’Maar op dat moment kwam er een SS’er aangelopen die zei dat er nog ruimte in de trein was. Dat ze dikke joden nodig hadden…om zeep van te maken. Ik wilde geen zeep worden, Fusia’".

Dit was het begin van een spannende periode. Nadat Max haar vroeg om een groep joden te laten onderduiken verhuisde Fusia samen met Helena naar een groter huis zodat ze de groep joden kon laten onderduiken op zolder. Deze informatie verspreidde zich echter en voor Fusia het wist, stonden er meer joden voor haar deur. Samen met Helena verzorgde en verborg ze uiteindelijk dertien joden.

"Ik blaas op mijn thee en neem een slokje. Dertien, denk ik. Dertien joden op zolder. Het is niet alsof de nazi’s me er meer dood om kunnen maken."

Alles ging een tijdje goed tot de nazi’s op een dag aanklopten om het huis te confisqueren. Er was geen tijd om de onderduikers ergens anders heen te brengen dus bespeelde Fusia de nazi’s zo dat zij en Helena er mochten blijven wonen. Wel kwamen er twee (nazi-) verpleegsters bij hen in huis wonen.

"Er liggen vier nazi’s in de slaapkamer. Er liggen dertien joden op zolder boven mijn hoofd. Helena en ik liggen er tussenin. Ik denk dat we allemaal op het punt staan ons beeld van de hel bij te schaven".

De verpleegsters hadden al snel door dat er iets mis was. Maar Fusia en Helena waren zo slim en fel dat ze niets konden bewijzen. Uiteindelijk wisten ze zelfs voor elkaar te krijgen dat de verpleegsters verdwenen. Net op tijd, Max en de andere onderduikers waren bijna verhongerd. Niet lang daarna viel Rusland de stad weer binnen en dit keer wonnen ze. De oorlog was over. Alle dertien joden op zolder overleefden de oorlog. Maar Izio was vermoord. Behalve Max was de hele familie Diamant vermoord.

"Soms droom ik dat de verpleegsters bij me in de kamer zijn en tegen de muren op kruipen om bij het plafond te luisteren. Ik droom van mijn babcia, die huilt als ze haar meenemen uit het getto. Ik droom van Izio, die ondersteboven hangt. Ik droom dat ik Max probeer te vangen als hij zich uit een rijdende trein laat vallen. Maar als ik wakker word, ligt Helena naast me te slapen en herinner ik me weer dat het leven opnieuw is begonnen."

‘Bij mij ben je veilig’ is zonder twijfel een van de beste boeken die er ooit is geschreven over de Tweede Wereldoorlog. Je wordt in het verhaal gezogen en het laat je niet meer los. Het feit dat het een waargebeurd verhaal is, maakt het nog indrukwekkender. Fusia geeft je hoop dat goede mensen nog bestaan. Dat helden nog bestaan. Als je het boek uit hebt, zou je willen dat je het nog een keer kon lezen voor de eerste keer. Zodat je telkens opnieuw kan voelen hoe het was.

"[…] ondanks al haar lijden, heeft Stefania nooit geschreven of gezegd dat ze spijt had van wat ze had gedaan. Alleen maar dat ze het zo weer zou doen. ‘Een dood of dertien joden,’ zegt ze. ‘Dat was. Een goede ruil.’ Zelfs terwijl de dood waar ze het over had, haar eigen dood was. Dat noem ik een heldin."

Beoordeling: Uitstekend

Informatie

Artikel door:
Amanda Balke
Geplaatst op:
10-09-2020
Laatst gewijzigd:
16-09-2020
Feedback?
Stuur het in!

Afbeeldingen