De Afsluitdijk werd eind jaren ’20 en begin jaren ’30 van de vorige eeuw gerealiseerd als onderdeel van de Zuiderzeewerken. Daardoor hebben we sindsdien geen Zuiderzee maar een IJsselmeer en is ons land in de decennia daarna met de provincie Flevoland uitgebreid. Vanuit het oogpunt van landwinning bezien een prima plan, maar in de langdurige periode waarin het allemaal werd bedacht en ontwikkeld, plaatsen de militaire autoriteiten nogal wat kanttekeningen.

Zoals John Verbeek het omschrijft in ‘Kazematten op de Afsluitdijk’: "De Zuiderzeewerken vormden een drastische ingreep in de militaire geografie van Nederland. In handen van een eventuele vijand was de Afsluitdijk immers een directe toegangsweg tot de vesting Holland en de marinebasis in Den Helder." Door de dijk zouden ook de getijdestromingen in het zeegebied veranderen, met diepere geulen en ruimte voor grotere oorlogsschepen met zwaarder geschut in de Waddenzee tot gevolg. Daarom werd besloten dat er aan beide uiteinden van de dijk, bij Kornwerderzand en Den Oever, verdedigingswerken moesten komen.

Dat werden dus de kazematten waar Verbeek zijn boek aan heeft gewijd. Als historicus met expertise op het vlak van onder meer vestingwerken, militaire techniek en zeegeschiedenis is het een onderwerp dat uitstekend in zijn straatje past. Verbeek heeft er ook duidelijk verstand van en heeft zich in zijn onderwerp vastgebeten. Dat heeft geleid tot een boek waarin elk denkbaar detail over de kazematten op de Afsluitdijk aan bod lijkt te zijn gekomen. Die volledigheid is natuurlijk enorm te prijzen en dat is ook het sterkste punt van dit boek, samen met de vele afbeeldingen die de tekst en de informatie daarin ondersteunen.

Maar de enorme gedetailleerdheid heeft ook nadelen, althans voor de gemiddelde lezer. Want sommige stukken tekst komen vooral op lange opsommingen neer, en dat leest niet altijd even prettig. Dat geldt ook een beetje voor de gehanteerde schrijfstijl. Sommige zinnen zijn nogal omslachtig en stoffig geformuleerd. Een (extreem) voorbeeld: "De minister van Defensie besloot conform het voorstel en de adviezen en stelde een bedrag van 1.350 gulden ter beschikking ter verevening op declaratiebasis ten laste van artikel 27 van de defensiebegroting van 1927." Er staat vast geen feitelijk onjuiste letter in, maar echt lekker leest het niet weg.

Toch zijn bepaalde details ook weer weggelaten, waar die nu juist de leesbaarheid ten goede waren gekomen. De auteur strooit in een bepaalde passage met bedragen waarvoor het werk gegund werd aan de diverse bouwbedrijven. Dat is prima in het kader van de volledigheid, maar het gaat om bedragen in guldens in de jaren ’30 van de vorige eeuw. Door dat ook te vertalen in euro’s anno nu, wordt het referentiekader veel duidelijker, maar dat is dus niet gebeurd. Er is ook voor gekozen de militairen in het boek alleen met rang, voorletter(s) en achternaam te benoemen, maar dus niet met voornamen. Wellicht was die informatie er niet in alle gevallen, maar het had het ‘menselijke’ deel van dit verhaal nog wat menselijker gemaakt.

Uiteindelijk zijn dit natuurlijk ook allemaal details. We willen daarmee maar aangeven dat de leesbaarheid gewoon wat beter had gekund. We willen er zeker niet mee zeggen dat ‘Kazematten op de Afsluitdijk’ een slecht boek is. Het is zeer informatief en gedetailleerd, rijk geïllustreerd én het voegt bovendien weer iets toe aan de militaire geschiedschrijving van ons land.