Ben Braber is een in Schotland gevestigde Nederlandse historicus die zich al decennia bezig houdt met Joods verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij heeft daar uitvoerig over gepubliceerd in het Nederlands en Engels. Dit nieuwe boek over Joods verzet in Nederland tijdens de bezetting past naadloos in zijn oeuvre. Op zichzelf bestaat er al de nodige historiografie over dit onderwerp. Braber geeft echter aan de noodzaak te voelen om opnieuw aandacht te besteden aan Joods verzet vanwege de 'hardnekkige mythe' dat Joden zich in Nederland gewillig door de nazi's naar de slachtbank zouden hebben laten leiden en geen verzet zouden hebben geboden tegen de Jodenvervolging. Braber wil laten zien dat deze mythe niet klopt en dat er wel degelijk betekenisvol Joods verzet heeft bestaan. Dit levert een interessant en vlot geschreven beknopte studie op met uiteenlopende vormen van verzet van Joden in Nederland. Braber definieert 'Joods verzet' daarbij breed als 'verzet van Joden'.

Dat in Nederland – vergeleken met andere bezette landen – verhoudingsgewijs meer Joden slachtoffer zijn geworden van de nazi-vervolging is een betreurenswaardig feit. Dit gegeven is echter niet terug te voeren op het ontbreken van (Joods) verzet, maar is de trieste uitkomst van een geheel van sociologische en geografische kenmerken van de Nederlandse samenleving en Nederland als dichtbevolkt, ontgonnen land. Daarbij gaat het (gelukkig) niet om een virulent antisemitisme, maar bijvoorbeeld wel om bepalende factoren zoals een administratief efficiënt functionerende overheid en het karakter van het Duitse bezettingsbestuur alhier. De historici Pim Griffioen en Ron Zeller hebben dit overtuigend uiteengezet in hun in 2010 verschenen vergelijkende studie over de Jodenvervolging in Nederland, België en Frankrijk.

Het boek van Braber is een collectie van uiteenlopende verhalen over Nederlandse Joden in uiteenlopende hoedanigheden en omstandigheden, van wie er diverse al wel bekend zullen zijn bij de lezer die bekend is met het werk van Loe de Jong, Jacques Presser of de meer recente historiografie.

Het valt te prijzen dat Braber hier aandacht voor blijft vragen. Het verhaal over het zogenaamd ontbrekende Joodse verzet is immers meer dan alleen onjuist – er zit ook een kwaadaardig element in dat riekt naar antisemitisme. In deze mythe schuilt immers de insinuatie van verwijtbaarheid, als zouden Joden zelf hebben meegeholpen aan hun ondergang: 'hadden ze zich maar moeten verzetten!'. Slachtoffers worden daarmee mede verantwoordelijk gemaakt voor hun eigen leed. Zeker in deze tijd van oplevend antisemitisme is het zinnig om hiertegen in het verweer te blijven komen.