Wat betekent het om een veilige plek te bieden aan mensen die alles verloren hebben? In ‘Oorlogstranen op Ameland’ brengt schrijver Auke Zeldenrust een aangrijpend en secuur samengesteld verhaal over een unieke plek: een vakantiehuis op Ameland, speciaal bedoeld voor weduwen en kinderen van gestorven verzetsstrijders uit de Tweede Wereldoorlog. Met dit boek haalt Zeldenrust een vergeten hoofdstuk uit de Nederlandse naoorlogse geschiedenis naar boven, waarin heling en herinnering samenkomen op het strand van Ameland.

De kracht van het boek zit niet alleen in de persoonlijke verhalen, maar ook in de manier waarop Zeldenrust het geheel systematisch heeft opgebouwd. Hij combineert interviews met oud-bezoekers en medewerkers met archiefmateriaal. Daardoor krijg je als lezer niet alleen een goede inkijk in wat oorlog met mensen doet, maar ook in hoe Nederland in de jaren na de bevrijding omging met trauma’s en hoe het daaraan vorm probeerde te geven.

De Terrorist

‘De Terrorist’ klinkt als een vreemde naam voor een vakantiehuis, zeker voor een plek waar mensen met groot oorlogsverdriet naartoe kwamen om op adem te komen. Het huis kreeg deze naam omdat de nazi’s de mensen van het verzet ‘terroristen’ noemden.

Vanaf eind jaren veertig tot diep in de jaren zeventig was ‘De Terrorist’ een vakantieplek voor ruim 2.500 mannen, vrouwen en kinderen. Voor velen van hen was het huis op Ameland de enige plek waar ze zich gezien en begrepen voelden, waar even ademgehaald kon worden na alles wat verloren was gegaan.

Zorgzaamheid met de kennis van toen

Wat het boek extra bijzonder maakt, is de aandacht voor de manier waarop de vakantieweken georganiseerd werden. Zeldenrust laat zien hoe zorgvuldig de leiding omging met de bezoekers. Er was ruimte voor spel en ontspanning, maar ook voor gesprekken, rouw en verwerking. Dat gebeurde allemaal met de kennis van toen: zonder moderne traumatherapie, maar met oprechte betrokkenheen betrokkenheid en empathie.

De leiding probeerde geestelijke steun te bieden aan de vaak getraumatiseerde bezoekers, ook al was de taal om over trauma’s te spreken nog beperkt. Het boek laat mooi zien hoe men intuïtief probeerde het juiste te doen: door nabijheid, door regelmaat en door het bieden van rust. De verhalen van oud-bezoekers maken duidelijk dat deze aanpak effect had, hoe gebrekkig of amateuristisch die vanuit ons huidige perspectief soms ook lijkt. In een tijd waarin psychische nazorg nog amper bestond, bood ‘De Terrorist’ meer dan alleen een paar weken vakantie: het bood erkenning voor het verdriet. Veel bezoekers van het vakantiehuis koesteren nog steeds warme herinneringen aan hun tijd op Ameland.

Gestructureerd

Zeldenrust slaagt erin het verhaal op overzichtelijke en goed gestructureerde wijze te vertellen. Elk hoofdstuk behandelt de vakantie van een bepaalde groep. Daarnaast ook andere aspecten van het vakantiehuis: de ontstaansgeschiedenis, de financiering, de rol van de leiding, de dagelijkse gang van zaken maar vooral de mensen die er verbleven. Dat maakt het boek niet alleen invoelbaar, maar ook informatief. Je leest hoe de stichting achter het vakantiehuis tot stand kwam, wie het initiatief nam, en hoe het project werd gefinancierd.

Hoewel het vakantiehuis inmiddels gesloten is, blijft het thema van het boek heel actueel. De vraag hoe we als samenleving omgaan met mensen die door oorlog, geweld of verlies zijn getekend, is nog steeds van belang. ‘Oorlogstranen op Ameland’ laat zien dat medeleven en zorgzaamheid een groot verschil kunnen maken, ook als je niet alle antwoorden hebt. Juist dat besef, dat men werkte met de kennis en middelen van toen, maakt het boek eerlijk en krachtig.

Ook als lezer blijf je achter met vragen: hoe gaan we vandaag om met oorlogstrauma’s? Hoe zorgen we voor vluchtelingenkinderen, voor gezinnen uit conflictgebieden, voor mensen met onverwerkt verdriet?

‘Oorlogstranen op Ameland’ is een boek dat geschiedenis tot leven brengt. Zeldenrust schrijft helder, betrokken en met respect voor zijn onderwerp. De opzet van het boek maakt het prettig leesbaar, terwijl de diepgang en empathie ervoor zorgen dat het je bijblijft. Het is een mooi document over een vakantiehuis dat voor velen veel meer was dan een huis