Tijdens de Tweede Wereldoorlog ging het dagelijks leven in het bezette Nederland voor het overgrote deel van de bevolking gewoon door – hoewel vanzelfsprekend niet voor de Joodse Nederlanders. Bioscopen en voetbalwedstrijden werden drukker bezocht dan ooit, deels ook als afleiding voor de gaandeweg toch moeilijk wordende levensomstandigheden. Sinds enige tijd wordt in de geschiedschrijving al wel aandacht besteed aan sport tijdens de bezetting, maar een dergelijk boek over een voetbalclub was er toch nog niet.

Gedurende de jaren dertig en veertig verschilde PSV flink van de huidige topclub. Betaald voetbal bestond tijdens de oorlog nog niet. PSV was in die tijd nog voluit de Philips Sport Vereniging, op allerlei manieren nauw verbonden met het grote elektronicaconcern uit Eindhoven. Diverse voetballers werkten bij Philips en omgekeerd waren de bedrijfsdirectie en de familie Philips nauw verbonden met PSV, dat trouwens veel meer was dan slechts een voetbalclub. Ook allerlei andere sporten konden in PSV-verband beoefend worden. Op voetbalgebied behoorde PSV nog niet tot de top van Nederland, al wist de in 1913 opgerichte club vanaf halverwege de jaren twintig door te dringen tot het hoogste niveau en werd in 1929 voor het eerst een landstitel veroverd. Tot in de jaren vijftig bleef PSV sportief gezien echter wat in de schaduw staan van stadgenoot EVV Eindhoven.

Auteur Joris Kaper laat mooi zien dat de oorlogsgeschiedenis van voetbalclub PSV de oorlogsgeschiedenis van de stad Eindhoven zelf weerspiegelt. Hetgeen zich voordeed in een provinciestad als Eindhoven, kwam doorgaans ook in clubverband aan de orde. Ook PSV had slachtoffers te betreuren vanwege de diverse geallieerde en Duitse bombardementen die Eindhoven hebben getroffen. Er waren enkele Joodse PSV-ers die vervolgd werden, soms wisten onder te duiken maar ook weggevoerd en vermoord werden in de concentratiekampen – onder wie de oud-trainer en masseur Ignacz Klein.

Er was (gelukkig slechts in beperkte mate) sprake van collaboratie door clubleden, en PSV telde de nodige sporters die actief werden in het verzet. Onder die verzetsstrijders nam voetballer Ad van Eerd een bijzondere plaats in. Van Eerd heeft een groot aantal Joodse onderduikers in huis gehad, waarvoor hij in 1972 de Yad Vashem-onderscheiding ‘Rechtvaardige onder de Volkeren’ heeft ontvangen. Er heeft zich begin 1944 op het PSV-terrein een razzia voorgedaan, waarbij de Duitse autoriteiten probeerden om argeloze toeschouwers van de tribunes te plukken en af te voeren voor de tewerkstelling (Arbeitseinsatz) in Duitsland. Door de Duitse autoriteiten en door de NSB is het PSV-terrein gebruikt voor eigen sportwedstrijden, terwijl na de bevrijding geallieerde soldaten hetzelfde deden. De Japanse bezetting van Nederlands-Indië kwam pas in augustus 1945 tot een einde – bijna een jaar na de bevrijding van Eindhoven. Ook in Indië zijn enkele PSV-ers slachtoffer geworden van de oorlogsomstandigheden.

Journalist (en supporter) Joris Kaper presenteert een interessante en veelzijdige studie over voetbalclub PSV in de Tweede Wereldoorlog. Walburg Pers heeft daar een fraaie, rijk geïllustreerde uitgave van gemaakt.