Gedurende zijn machtsperiode werd Adolf Hitler bijgestaan door meerdere trouwe onderdanen. Het waren onder andere mannen als Himmler, Göring en Goebbels die de nationaal-socialistische staat vormgaven. Als fanatieke nationaal-socialistische leiders waren ze verantwoordelijk voor de brute aanvalsoorlog, het meedogenloze nazi-terreurapparaat en de systematische uitroeiing van de Europese joden. Maar het waren niet alleen verwoedde aanhangers van het nationaal-socialistische beleid die zich in dienst stelden aan het hof van de Führer. Als gematigd nationaal-socialist kon architect Albert Speer namelijk in zeer korte tijd hoog opklimmen in de nazi-hiërarchie. De man die ooit begon als Hitlers huisarchitect, hierdoor onder andere verantwoordelijk voor de aankleding van de partijdagen in Neurenberg, promoveerde uiteindelijk tot minister van bewapening. Hij was niet enkel vormgever van de Zeppelintribune in Neurenberg en de nieuwe Reichstag in Berlijn, maar ook van het niets en niemand ontziende regeringsbeleid. De metamorfose van de enthousiaste, talentvolle architect tot oorlogsmisdadiger was volbracht. Maar hoe verliep deze metamorfose en welke misdadige rol had Speer daadwerkelijk tijdens de oorlogsjaren? Deze vragen staan centraal in de driedelige miniserie “Speer en Hitler”.

Maar zoals de titel ons al doet vermoeden staat ook de relatie tussen Albert Speer en Adolf Hitler in deze miniserie centraal. Want alhoewel weinigen erin slaagden om een vriendschappelijke relatie op te bouwen met de Führer, lukte Speer dit schijnbaar moeiteloos. Vele uren brachten beide heren met elkaar door, gebogen over bouwtekeningen en schitterende maquettes, pratend over de bouwprojecten die na de oorlog in het Derde Rijk zouden verrijzen. Speer moest na de oorlog Hitlers utopie, het nieuwe Berlijn dat omgedoopt zou worden tot ‘Germania’, werkelijkheid maken. De hoofdstad had omgebouwd moeten worden tot een metropool met pompeuze gebouwen, brede boulevards en schitterende parken. Het was een project waarover Hitler eindeloos kon dromen, maar het was vooral ook één van zijn favoriete gespreksonderwerpen. Aangevoerd door Hitlers enthousiasme en zijn fascinatie voor deze machtige bouwplannen werd Albert Speer opgeslokt in de draaikolk van het Derde Rijk. Toen hij eenmaal de sympathie had van de Duitse dictator en uiteindelijk door hem zelfs benoemd werd tot minister van bewapening was er geen weg meer terug. Albert Speer, de geniale architect, was één van de kopstukken van het Derde Rijk geworden.

Maar enkel in deel één van “Speer en Hitler” zien we hoe de carrière van de ambitieuze architect zich ontwikkeld heeft. In deel twee staat namelijk de berechting van Speer tijdens het proces van Neurenberg centraal. De twintigjarige gevangenisstraf in de Spandaugevangenis in Berlijn die daarop volgde, komt uitgebreid aan bod in het derde deel van deze miniserie. Gedurende deze twee perioden raakte Speer doordrongen van de misdaden die gepleegd waren door het regime dat hij vele jaren op gedreven wijze had ondersteund. Hij erkende, in tegenstelling tot de meeste andere aangeklaagde nazi-kopstukken, zijn rol binnen het Derde Rijk en toonde bovendien berouw voor sommige van zijn daden. Overigens werd na de oorlog ook duidelijk dat Speer in de laatste oorlogsmaanden het Duitse volk een belangrijke dienst had bewezen door Hitlers gewetenloze ‘Nero-bevel’ in de wind te slaan. Dit bevel gaf opdracht tot de vernietiging van alle nog overgebleven, vitale delen van Duitsland om zo niks anders achter te laten dan verschroeide aarde. Was dit een heldhaftige daad van Speer en één van de bewijzen dat er achter de voorheen zo meedogenloze minister van bewapening een mens met een goed karakter schuilde? In “Speer en Hitler” zien we in ieder geval zowel de positieve als negatieve kanten van Albert Speer. Samen met verschillende harteloze en zelfzuchtige mannen stond hij aan het roer in het Derde Rijk, maar was hij ook echt één van hen?

“Speer en Hitler” mag in dezelfde lijn geplaatst worden als “Der Untergang”. Beide films zijn ongeveer in dezelfde periode gemaakt en tonen eindelijk eens niet het clichématige beeld van het Derde Rijk. Het gezicht van de nazi’s is in deze miniserie geen angstaanjagende Gestapoman, tierende officier of meedogenloze kampbeul, maar een vriendelijke architect. Vertolkt door de Duitse acteur Albert Koch, die een jaar eerder Claus von Stauffenberg in de televisiefilm “Stauffenberg” speelde, wekt de persoon Speer sympathie op bij de kijker. Maar continue aanwezig is ook de terechtwijzing, want aan de handen van Speer kleeft meer bloed dan dat hij zelf heeft laten blijken. De rol van Adolf Hitler wordt gespeeld door de Oostenrijker Tobias Moretti, die van 1994 tot 1998 de rol van Richard Moser, het baasje van ‘Kommissar Rex’, speelde. Als het baasje van ‘Blondi’, een persoon van een heel ander kaliber dan de gemoedelijke politierechercheur, speelt Moretti geen glansrol, zoals Bruno Ganz in “Der Untegang”, maar vertolkt hij deze moeilijke rol toch op redelijk overtuigende wijze. In “Speer en Hitler” zien we mooie acteerprestaties die in grote mate bijgedragen hebben aan het slagen van deze miniserie.

Speer en Hitler” is echter niet alleen een dramaserie, maar bevat ter ondersteuning van het verhaal ook archiefbeelden en interviews. Geïnterviewd worden bijvoorbeeld historicus Joachim Fest, schrijver van onder andere een biografie over Albert Speer, maar ook de kinderen van Speer komen aan het woord over hun vader. De samensmelting van drama, archiefmateriaal en interviews maakt deze miniserie tot een enorm interessant historisch drama.

Albert Speer: ook na het zien van deze miniserie blijft hij een moeilijk te beoordelen historische persoon. Het staat absoluut vast dat hij als nazi-minister eindverantwoordelijk was voor de onmenselijke omstandigheden voor dwangarbeiders en andere oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Maar iemand die onder andere een uitdrukkelijk bevel van Hitler negeerde uit compassie met het Duitse volk en na de oorlog uitdrukkelijk berouw voor zijn daden toonde, is niet de wrede nazi zoals Himmler, Göring en Goebbels dat wel waren. In deze miniserie ziet u zowel de visie van historici en familieleden over de rol van Speer in het Derde Rijk. Held, oorlogsmisdadiger of meeloper: in “Speer en Hitler” wordt voldoende interessante informatie gepresenteerd om na te denken over het ware gelaat van Albert Speer.