TracesOfWar heeft uw hulp nodig! Elke euro die u bijdraagt steunt enorm in het voortbestaan van deze website. Ga naar stiwot.nl en doneer!

De eenzaamheid doorbroken

Ter Apel - Op de grond van Groningen staan, vaak aan de rand van dorpen, duizenden grafzerken. Daaronder liggen joodse mannen, vrouwen en kinderen. Die zerken staan nu ook, na een monnikenwerk van jaren, op de website van de Stichting Historie Joods Groningen.

Daar is Willem Fokkens blij mee. Deze 72-jarige inwoner van Ter Apel is de voorzitter van de stichting. Die tracht de geschiedenis van de joodse gemeenschappen in Stad en Ommelanden levend te houden. "We organiseren bijvoorbeeld lezingen, tentoonstellingen en busreizen. En we werken aan dat project met de joodse graven."

Zo’n 4000 joodse graven zijn er in Groningen, verdeeld over 23 begraafplaatsen. De oudste zerken werden er eeuwen geleden neergezet, de jongste zijn van na de oorlog. "Meer dan tien jaar geleden was er al de wens bij de stichting om al die graven in kaart te brengen, om alle gegevens op een database te zetten en op een website", vervolgt Fokkens. "René de Vries was toen voorzitter van de stichting. Toen al is dit monnikenwerk begonnen."

Dat monnikenwerk hield in dat van al die graven de gegevens verzameld werden. "De oudste moesten vaak worden schoongemaakt om de teksten leesbaar te maken, die teksten moesten worden vertaald en dat viel bij die oudste graven niet mee, de voertaal daarop was Jiddisch. We hebben al dat werk met vrijwilligers gedaan en veel hulp gehad van De Very Mestdagh Stichting en de Stichting Boete en Verzoening."

En nu dan zit de klus erop en staan de gegevens van die al graven op de website van de Stichting Historie Joods Groningen. Via een plattegrond kun je op alle begraafplaatsen en zo bij een database terecht komen. Als je bijvoorbeeld naar Ter Apel gaat en de naam Kropveld intikt, zie je dat er meer mensen met die naam op de begraafplaats liggen. "De gegevens van al die personen staan op de database, foto’s van al die graven staan ook op de site", vertelt Fokkens. "Iedereen kan nu al die gegevens zien, dat was onze wens."

Hij heeft ook de wens dat organisatieselders in het land hetzelfde doen. "Het zou prachtig zijn dat zo veel meer joodse graven bekend worden en dat de geschiedenis van de joodse gemeentes op die manier levend blijft."

Groningen had ooit veel van die gemeenten, killes. Die in de stad Groningen en in Winschoten waren groot, elders bloeiden ze ook. Die gemeenten hadden de begraafplaatsen in eigendom, vaak stonden de zerken aan de rand van dorpen. De gemeentebestuurders hadden ze vaak het liefst daar. "En de grond was daar goedkoper, de joodse gemeenten hadden niet veel geld", weet Fokkens.

Veel van die begraafplaatsen liggen nog altijd aan de rand van dorpen. Mede daarom hangt de geur van eenzaamheid boven al die zerken. Die geur hangt er ook omdat er niet zo veel bezoekers komen, omdat er niet of nauwelijks meer begraven wordt. De oorlog en de Holocaust hebben dat op hun geweten. Maar er is nu de database op de website waardoor al die graven door de wereld gaan. Hun eenzaamheidis een beetje doorbroken.

Gebruikte bron(nen)

  • Overgenomen van: Dagblad van het Noorden | Marcel Looden, met dank aan: Bert Deelman
  • Gepubliceerd op: 08-12-2012 16:30:50