Poorten, ter, Hein

Den Haag in de Tweede Wereldoorlog

Geboortedatum:: 21 november 1887 (Buitenzorg, Nederlands-Indië)
Overlijdensdatum:: 15 januari 1968 (Den Haag/Zuid-Holland, Nederland)
Nationaliteit:: Nederlandse (1815-heden, Koninkrijk)

Biografie

Militaire Carrière:

25 juli 1908: Tweede luitenant
29 april 1911: Eerste luitenant
26 augustus 1919: Kapitein
25 juli 1930: Majoor
28 juli 1935: Luitenant-kolonel
29 april 1936: Kolonel
13 september 1937: Generaal-majoor
Oktober 1941: Luitenant-generaal

Functies:

1911: Wapen der Artillerie, Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger
1926-1931: Generale Staf, KNIL
1933-1936: Generale Staf, KNIL
1936-1939: Hoofd IIIe Afdeling (Hoofdkantoor der Artillerie), tevens Inspecteur van het wapen, KNIL
26 juli 1939-13 oktober 1941: Chef van de Generale Staf, KNIL
14 oktober 1941-09 maart 1942: Commandant van het KNIL en Hoofd van het Departement van Oorlog in Nederlandsch-Indië

Hein ter Poorten (21 november 1887 in Buitenzorg op Java – 15 januari 1968 in Den Haag, Nederland) was een generaal-luitenant van het Nederlandse leger.

Na het bezoek van de Cadettenschool in Alkmaar, die hij op 25 juli 1908 als luitenant van de KNIL (Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger) verliet, diende ter Poorten in de artillerieconstructiewerkplaats van de artillerie in Delft.

Kort daarna ontstond zijn interesse in de militaire luchtvaart. In 1910 kreeg hij de licentie als balloncommandant en vroeg hij zich door middel van een verzoek aan de koloniale minister, die opperste bevelshebber van de in Nederland verblijvende KNIL-strijdkrachten was, hem toe te laten op de pilotenopleiding. De minister gaf hem hiervoor toestemming en ter Poorten begon zijn opleiding eerst in Antwerpen aan een Belgische vliegschool en later in Frankrijk. Als eerste Nederlandse beroepsofficier haalde hij op 30 augustus 1911 een internationaal vliegbrevet, hoewel hij de opleiding zelf moest betalen. In de daaropvolgende jaren kreeg hij door het uitvoeren van verschillende manoeuvres veel vliegervaring als piloot. In opdracht van de koloniale minister onderzocht hij de mogelijkheid een vliegenier squadron van de KNIL op Java op te zetten.

In februari 1913 keerde Ter Poorten terug naar Java en diende hij eerst weer bij de artillerie. Pas in 1915 kwam hij weer met de luchtvaart in aanraking toen hij als commissieleider naar de Verenigde Staten reisde waar hij bij de Glenn L. Company twee vliegtuigen voor de strijd klaar maakte.

In februari 1916 stortte ter Poorten met één van de geleverde Glenn Martin-vliegtuigen neer op Java. Hij raakte daarbij zwaar gewond. De meegevlogen KNIL-commandant J. P. M. Michielsen kwam om het leven. Daaropvolgend kreeg ter Poorten vanwege zijn gezondheid een vliegverbod van vier maanden. Daarom kon hij geen proefvluchten maken in de nieuwe watervliegtuigen voor de KNIL in Amerika. De carrière bij de luchtvaart was voor ter Poorten beëindigd en hij ging weer in dienst van de artillerie.

Hein ter Poorten bezocht vanaf 1919 in Nederland de hogere militaire academie in Den Haag en hij diende in de rang van kolonel vanaf 1922 weer in Java. Hem werd de generaalsstaf van de KNIL toegewezen, waarbij hij tussen 1926 en 1931 en 1933 en 1936 diende. Tot slot bekleedde hij het ambt van Hoofd van Dienst en inspecteur van de artillerie als generaal-majoor. In 1939 volgde ter Poorten generaal-luitenant G. J. Berenschot op in het ambt van generaal stafchef. Na een vliegtuigongeluk waarbij Berenschot op 13 oktober 1941 om het leven kwam, nam ter Poorten het ambt van opperbevelshebber van alle legereenheden van de KNIL op Java over en werd hij gepromoveerd tot generaal-luitenant.

Ter Poorten was verantwoordelijk voor de verdediging van Java nadat Japan in december 1941 met invasie van Zuidoost-Azië was begonnen. Hij werkte daarbij met de geallieerde Britten, Australiërs en Amerikanen samen en hij was lid van de ABDACOM dat hem de leiding van alle landeenheden over droeg. Het hoofdkwartier van ter Poorten bevond zich in Lembang op West-Java.

Nadat het Japanse leger op 1 maart 1942 met de invasie van Java was begonnen en binnen enkele dagen de geallieerden naar de afgrond van een nederlaag brachten, sprak ter Poorten met de Nederlandse generaal-gouverneur Tjarda van Starkenborgh Stachouwer en begonnen aansluitend de capitulatieonderhandelingen met de Japanse generaal-luitenant Imamura Hitoschi, die met de Nederlandse capitulatie op 9 maart eindigden.

De rest van de oorlog bracht Hein ter Poorten in verschillende Japanse oorlogsgevangenissen door, eerst op Java dan op Taiwan en vanaf oktober 1944 in Mantsjoerije. Daar werd hij op 17 augustus 1945 vrijgelaten en daaropvolgend keerde hij terug naar Nederland.

Tot het einde van zijn leven streed Hein ter Poorten om erkenning van zijn diensten voor Nederland, omdat hij er steeds weer mee geconfronteerd werd dat hij voor de capitulatie van de KNIL op Java verantwoordelijk was. Hij stierf in 1968 in ’s-Gravenhage. Hein ter Poorten was tweemaal getrouwd en had twee dochters uit zijn eerste huwelijk.