Ondergang van HMS Glowworm, 8 april 1940

Op 5 april 1940 voer HMS Glowworm (H92) uit als onderdeel van de smaldelen die waren betrokken bij Operatie Wilfred, een mijnenlegoperatie in Noorse kustwateren. Het schip verliet de vloot om te zoeken naar een overboord geslagen bemanningslid en zou zich later weer bij haar eenheid voegen. Op zoek naar haar eenheid, stuitte HMS Glowworm op een deel van de Duitse oppervlaktevloot onderweg naar Noorwegen voor Weserübung-Nord. Na eerst schoten te hebben gewisseld met een Duitse torpedobootjager, raakte HMS Glowworm slaags met de Admiral Hipper. Tijdens het gevecht dat volgde verging HMS Glowworm.

HMS Glowworm onder vuur, gezien vanaf Admiral Hipper Bron: Bundesarchiv?

Op 5 april 1940, vertrok HMS Glowworm (H92) samen met de torpedobootjagers HMS Greyhound (H05), HMS Hero (H99) en HMS Hyperion (H97) als escorte van HMS Renown (72) uit Scapa Flow op weg naar het rendez-vous met de overige schepen bestemd voor Force WV en Force WB ten bate van Operatie Wilfred, een mijnenlegoperatie in de Noorse kustwateren. De schepen zouden zich later voegen bij HMS Birmingham (19), de 20th Destroyer Flotilla en de 2nd Destroyer Flotilla. Het smaldeel zou dan ter hoogte van Noorwegen weer worden gesplitst in een Force WV en een Force WB die afzonderlijk hun mijnenlegoperaties zouden uitvoeren.

HMS Renown Bron: Public Domain

In de ochtend van 6 april, meldde de Kommandant van HMS Glowworm, Lieutenant Commander Gerard Broadmead Roope dat een man overboord was geslagen en verzocht toestemming deze te gaan zoeken. Nadat toestemming hiervoor was verkregen, keerde HMS Glowworm om en ging op zoektocht uit. Na enig uren tevergeefs zoeken, wilde Roope zijn schip weer terugbrengen naar het smaldeel. Aangezien hij geen radiostilte mocht verbreken, leek het hem onmogelijk de schepen terug te vinden en besloot hij terug te varen naar Scapa Flow teneinde aldaar nadere orders te vragen. HMS Hyperion en HMS Hero keerden eveneens om met als doel bij te tanken in Sullom Voe en onderweg aan te sluiten bij HMS Glowworm.

HMS Glowworm was ondertussen dicht genoeg genaderd bij Scapa Flow om radiostilte te verbreken en om nadere orders te verzoeken. Roope werd ingelicht over de locatie van het smaldeel met HMS Renown en kreeg opdracht daarheen te varen. Verwacht werd dat de volgende ochtend de schepen bereikt konden worden. In volle vaart trachtte HMS Glowworm haar eskader terug te vinden. De zware condities op zee op dat moment hadden echter de nodige schade bezorgd en Roope had geen goede hoop dat hij HMS Renown (72) spoedig zou vinden.

HMS Glowworm Bron: Imperial War Museum FL 1971

Toen de dag was aangebroken op 8 april 1940, signaleerde een uitkijk een onbekende torpedobootjager die zich identificeerde als de Zweedse torpedobootjager Göteborg. Roope vond dit ongeloofwaardig en besloot de onbekende torpedobootjager aan te vallen. Door het slechte weer kon HMS Glowworm echter geen goed schot afgeven en miste de torpedobootjager die vervolgens verdween. Zonder dat hij het wist, had Roope echter de Duitse torpedobootjager Z 18 Hans Lüdemann beschoten. Korvettenkapitän Friedrichs, Lüdemann's bevelhebber besloot weg te varen omdat zijn opdracht was Narvik te bereiken en hij lichtte Vizeadmiral Günther Lütjens in over de aanwezigheid van de Britse torpedobootjager.

Korte tijd later kreeg HMS Glowworm (H92) de Duitse torpedobootjager Z 11 Bernd von Arnim in zicht. HMS Glowworm wist de von Arnim te naderen en nam het schip onder vuur. Korvettenkapitän Curt Rechel, bevelhebber van de von Arnim wilde eerst het gevecht met de Britse torpedobootjager aangaan, maar doorzag dat HMS Glowworm veel wendbaarder en sneller was in de zware zee. Hierop besloot hij zich uit de voeten te maken, met HMS Glowworm achter zich aan. Ondertussen har de Admiral Hipper opdracht gekregen polshoogte te nemen. HMS Glowworm had ondertussen Home Fleet een bericht gestuurd dat het in gevecht was met Duitse torpedobootjagers. Om 09.04 uur werd een laatste bericht ontvangen van HMS Glowworm. De positie die de Admiralty ontving liet duidelijk blijken dat er meerdere Duitse vloten op zee waren. Om 08.45 uur had men al aan HMS Renown en HMS Greyhound (H05) opdracht gegeven in de richting van de gerapporteerde positie op te stomen.

Om 09.50 uur signaleerde de uitkijk van de Admiral Hipper de von Arnim met achter haar HMS Glowworm. Om 09.58 opende de Admiral Hipper het vuur op HMS Glowworm. Om te voorkomen dat de Britse torpedobootjager de kruiser met torpedo's kon bedreigen hield Kapitän Hellmuth Heye, bevelhebber van de Admiral Hipper, de boeg van zijn schip op de torpedobootjager gericht, waardoor hij alleen met zijn voorste geschut kon vuren. Al snel werd HMS Glowworm geraakt en Lieutenant Commander Roope trachtte door te draaien en een rookgordijn te verspreiden uit het zicht van de kruiser te geraken. Admiral Hipper kon de torpedobootjager met haar radar volgen en zodra HMS Glowworm in zicht kwam kon ook het kleinere geschut van de Admiral Hipper aan het gevecht meedoen. HMS Glowworm werd nu geraakt door 20,3 cm en 10,5 cm geschut.

Gebruikmakend van een rookgordijn tracht HMS Glowworm te ontkomen Bron: Public Domain (onbekend)

Gebruikmakend van het rookgordijn, trachtte Roope om 10.10 uur een torpedoaanval uit te voeren wat mislukte. Kerend door een rookgordijn, probeerde HMS Glowworm nogmaals in positie te komen voor een tweede torpedoaanval, maar Heye liet zijn Admiral Hipper het rookgordijn invaren om een einde te maken aan het gevecht, desnoods door de Britse torpedobootjager te rammen. Toen de rook optrok, waren de twee schepen plotseling zeer dicht bij elkaar. Uit angst voor een torpedo aanval liet Heye de Hipper hard stuurboord varen, maar door de zware zee keerde de Admiral Hipper te langzaam. HMS Glowworm kwam hierop hard in aanvaring met de kruiser ter hoogte van het anker van de Admiral Hipper. De boeg van HMS Glowworm werd hierbij onder de kruiser gedrukt en brak af, waarna de beschadigde romp langs de Admiral Hipper schuurde en hierbij lekkage bij de kruiser veroorzaakte. HMS Glowworm dreef hierop brandend van de kruiser weg en om 10.13 uur liet Heye het vuren staken. De Admiral Hipper had bij dit gevecht 31 stuks 20,3 cm, 130 stuks 10,5 cm, 156 stuks 3,7 cm en 132 stuks 2 cm granaten afgevuurd.

HMS Glowworm in brand Bron: Public Domain (onbekend)

Heye constateerde dat HMS Glowworm wel heel snel zonk en besloot opdracht te geven overlevenden van de Britse torpedobootjager aan boord te nemen. Veertig opvarenden van de 149 aan boord van HMS Glowworm, werden door Admiral Hipper gered en verzorgd.

Overlevenden van HMS Glowworm op de romp van het ondergaande schip Bron: Public Domain (onbekend)

Pas na de Tweede Wereldoorlog, toen de overlevenden van HMS Glowworm naar huis terugkeerden, werd bij de Britse Admiralty bekend wat werkelijk gebeurd was. Lieutenant Commander Roope, die bij de ondergang om het leven was gekomen, ontving postuum het Victoria Cross. Verschillende ander opvarenden ontvingen eveneens hoge onderscheidingen. Opvallend is dat bij de besluitvorming voor de toekenning van het Victoria Cross aan Roope, ook een verslag van Heye betrokken werd dat hij via het Rode Kruis aan de Britten had verzonden.