Howard Myatt is één van de 2.618 militairen die op de oorlogsbegraafplaats in Groesbeek begraven liggen. Daarnaast worden op deze plek 1.011 soldaten herdacht die worden vermist. Groesbeek Canadian War Cemetery, zoals de begraafplaats officieel heet, is wat de Britse schrijver en dichter Rudyard Kipling een Silent City noemde. Rij na rij na rij liggen hier onder smetteloos witte grafstenen jonge mannen die ver van huis hun leven gaven. Wie een oorlogsbegraafplaats als dat in Groesbeek bezoekt, zou de indruk kunnen krijgen dat het allemaal dezelfde wat saaie witte stenen zijn. Wie beter kijkt, ziet een eindeloze hoeveelheid unieke verhalen. Dat hebben ook de auteurs van het boek ‘Gezichten van de bevrijding. De Canadese Oorlogsbegraafplaats Groesbeek’ gezien. In dit lijvige en prachtig uitgegeven boek worden verhalen verteld van de jongens en mannen die dat zelf niet kunnen. 

Het idee van een boek met levensverhalen van omgekomen soldaten uit de Tweede Wereldoorlog is niet nieuw. De afgelopen jaren zagen meerdere werken met deze opzet het levenslicht. Zo verscheen in 2021 het boek ‘Holtense Canadezen’, waarin journalist Jan Braakman verhalen deelt van een selectie van de 1.355 Canadese militairen die op Holten Canadian War Cemetery begraven liggen. Datzelfde jaar verscheen ook het boek ‘De gezichten van Margraten’, dat bijna tweehonderd verhalen bevat van gesneuvelden die op de Amerikaanse begraafplaats in het Limburgse Margraten herdacht worden. En ook over de gesneuvelden die op Brunssum War Cemetery begraven zijn, is een boek verschenen, getiteld ‘Lest we forget’. Als grootste ereveld van het Britse Gemenebest in Nederland, is het boek over Groesbeek een welkome aanvulling op de reeds bestaande papieren hommages aan gevallen soldaten die in Nederland hun laatste rustplaats hebben gevonden. 

Want dat is wat dit boek is: een eerbetoon aan de jonge Canadese mannen die op Groesbeek begraven liggen. Daarbij hebben de auteurs een selectie gemaakt van ruim honderd namen, die een doorsnede biedt van de diversiteit van de stille bewoners van de begraafplaats. We komen verschillende eenheden tegen, uiteenlopende leeftijden en variërende etnische achtergronden. Menig soldaat die in het boek voorbij komt is onderscheiden, al dan niet postuum. De twee mannen aan wie de hoogste onderscheiding, het Victoria Cross, is toegekend, zijn ook opgenomen in het boek: Aubrey Cosens en John Daniel Baskeyfield. Cosens sneuvelde op 26 februari 1945 in Mooshof tijdens Operatie Veritable, de Slag om het Reichswald. Baskeyfield werd gedood in de ochtend van 20 september 1944 in Oosterbeek tijdens Operatie Market Garden. Het lichaam van Baskeyfield is nooit teruggevonden. 

Fijn is de keuze van de auteurs om niet alleen heroïsche verhalen op te nemen van gedecoreerde soldaten, maar ook die van jongens die door stomme pech zijn omgekomen. Zoals Sergeant Fred Watson Clark, die op 1 maart 1945 door granaatscherven werd getroffen toen hij naast zijn tank stond. Of Trooper Ross Mervyn Brown, die op 6 januari 1945 op 24-jarige leeftijd om het leven kwam bij een even onfortuinlijke als dodelijke aanrijding. Corporal Herbert Stitt lag in het gras te slapen toen een brandstoftankwagen hem op 17 april 1945 over het hoofd zag en hem overreed. Ook de verhalen van deze jongens kleuren ons beeld van de Canadese inzet tijdens de oorlog. 

De levensverhalen van de gesneuvelde Canadezen zijn aangevuld met hoofdstukken die vanuit verschillende invalshoeken licht werpen op de geschiedenis van de Groesbeekse begraafplaats. Dat is fraai, maar de tekstuele portretten vormen toch wel het hoogtepunt van dit boek. De verhalen en gezichten onder al die witte stenen maken een bezoek aan de stille stad nog indrukwekkender en waardevoller. De herinnering aan de jonge mannen, de op de oorlogsbegraafplaats zo vaak gebezigde woorden ‘We will remember them’, wordt dankzij dit boek verder ingekleurd. Zo heeft het ereveld in Groesbeek er een nieuw monument bijgekregen.