Het mysterie van de Norfolkdivisie

Het is 5 mei 2021, de online stadskrant 'In de buurt Helmond' besteedt aandacht aan de bevrijding van Helmond. Zij schreven: "Het ging er hard aan toe, maar de ‘Norfolkdivisie’ vocht tot de stad bevrijd was. Veel inwoners brachten die laatste heftige dagen door in schuilkelders." ¹ De Norfolkdivisie is een divisie die vaker voorkomt in de Helmondse analen van de oorlog. Een divisie die nooit bestaan heeft; waarom blijft dit toch elke keer weer terugkomen?

Om terug te gaan naar de bron moeten we vermoedelijk terug naar 1945. Er werd toen een boekje uitgebracht: "Herdenkingsalbum van Helmond's bevrijding - 25 september 1944". Daar schreef men: "Intusschen denderden de eerste Britsche tanks van de Norfolkdivisie in lange colonnes over den Geldropscheweg. Achter het spoorwegviaduct splitsten zij zich; de eene helft rolde via Leende-Someren naar de Zuid-Willemsvaart ter hoogte van Asten, terwijl de andere zonder veel tegenstand nog 's avonds Mierlo bereikte." ²

Nu kun je iemand in 1945 niet kwalijk nemen dat niet helemaal duidelijk is wie precies wanneer Helmond heeft bevrijd. 75 jaar later mag je dat wel verwachten. Vorig jaar verscheen er een speciale bevrijdingseditie van het Heemblad van de Heemkundekring Helmont. Ook zij meldde in de gedrukte versie de 'Nordfolkdivisie' [sic]. ³ Ondertussen is de versie die online staat wel aangepast. ⁴

Het zal voor sommige misschien ingewikkeld zijn, vooral omdat er ook een Royal Norfolk Monument in de stad staat, maar de Norfolkdivisie heeft nooit bestaan. Wél was er een Royal Norfolk Regiment, waarvan één van haar bataljons (het eerste) onderdeel was van de Britse 3rd Infantry Division. Waren zij dan verantwoordelijk voor de bevrijding van Helmond? Nee, ook niet.

Het was de Britse 11th Armoured Division die het grootste aandeel had in de bevrijding van de stad. Zij rukte op 22 september op richting Stiphout en Mierlo-Hout om vervolgens tegen gehouden te worden door de opgeblazen bruggen over de Zuid-Willemsvaart in de stad. Ze zochten vervolgens via Sluis 11 tussen Someren en Asten de oversteek naar de oostkant van het kanaal. In de nacht van 24 op 25 september trokken de laatste Duitsers uit de stad weg. Helmond kon vervolgens zonder slag of stoot worden ingenomen.

Er zijn bekende foto's van Britse soldaten in pantserwagens die via de Molenstraat de stad binnen worden gejuicht. De man op de wagen is Troop Sergeant Harry Fraser van het Inns of Court Regiment, de verkenningseenheid van de 11th Armoured Division.


Waarom komt die Norfolkdivisie dan elke keer terug? Het is niet dat er geen goede bronnen te vinden zijn over de Helmondse bevrijding. Leo van Aerle schreef er in 1993 al een uitgebreid artikel over voor dezelfde Heemkundekring Helmont. ⁵ Blijkbaar is het makkelijker om snel even een stukje te typen.


Echter, in de stad staat ook een monument voor het Royal Norfolk Regiment. Hoe is dat dan tot stand gekomen? Direct na de bevrijding trok de 11th Armoured weer verder. De stad moest nog wel door de Britten bezet blijven. De Royal Norfolks schrijven er zelf over: "Battalion ordered unexpectedly to move to Helmond to take over from armour of 11th Division." ⁶ De Norfolks vertrokken pas vier dagen later, op de 29ste. Het is dus dit regiment dat direct na de bevrijding in de stad bleef, waardoor er vele blijvende vriendschappen gevormd werden. Na de oorlog werd de "Vrienden van het Royal Norfolk Regiment" opgericht om die vriendschap in stand te houden. Uit dankbaarheid is daar in 1984 ⁷ op het Royal Norfolkplein een monument voor neergezet. Het zou nog twee jaar duren voordat ook de 11th Armoured Division een monument in de stad kreeg. In 1986 werd voor hen een monument in Stiphout geplaatst.⁸

Laten we de mannen en eenheden eren die Helmond bevrijd hebben. Dat doen we niet door na ruim 75 jaar nog steeds hun namen niet te kennen.

Notes
¹ Indebuurt.nl - Prachtig: beelden van de bevrijding in Helmond in 1944.
² Hoe Helmond bevrijd werd.
³ De bevrijding van Helmond, Helmonds Heem 45, zomer 2019.
⁴ De bevrijding van Helmond, Helmonds Heem 45, zomer 2019.
⁵ Helmond in de tang genomen, Helmonds Heem, 1993, nummer 3.
⁶ WO 171-1350, 1 Royal Norfolk Regiment, 1944.
⁷ 4en5mei.nl - Helmond, ‘Royal Norfolk-monument’.
⁸ 4en5mei.nl Stiphout, bevrijdingsmonument.