Dertig jaar Herinneringscentrum Kamp Westerbork

‘Over 30 jaar’, dat is de titel van het symposium, ter gelegenheid van het dertig jarig bestaan op 12 april 2013. Er wordt die dag niet alleen teruggekeken, maar de blik wordt vooral op de toekomst gericht. Wat zal de rol en betekenis van Herinneringscentrum Kamp Westerbork over dertig jaar zijn?

Decennialang is er in Nederland weinig aandacht geweest voor de Jodenvervolging. Het kwam tot uiting in de naoorlogse geschiedenis van kamp Westerbork. Maar pas met de toenemende aandacht voor ‘de oorlog’ in de loop van de jaren zeventig en tachtig in de vorige eeuw, kwam er de steun die nodig was om het Herinneringscentrum Kamp Westerbork te realiseren. Op 12 april 1983 werd het door koningin Beatrix officieel geopend. De verwachting was dat er jaarlijks 10.000, misschien 15.000 bezoekers zouden komen. De werkelijkheid liet iets anders zien: 50.000 mensen in het openingsjaar. In de afgelopen jaren waren dit 135.000 bezoekers jaarlijks. Hieronder 1200 schoolgroepen uit het hele land, die een uitgebreide educatieve begeleiding krijgen. Het bezoek aan het kampterrein wordt geschat op ca. 300.000 belangstellenden jaarlijks. Heel sprekend is ook het verschil bij de 4 mei-herdenkingen: een paar honderd mensen dertig jaar geleden tegen 3.500 à 4.000 mensen nu.

Veel is er gebeurd en gerealiseerd. Van Koninklijke bezoeken tot (112 uur continu) De 102.000 Namen lezen, van de realisering van het Westerborkpad tot het succesvolle project met gastsprekers in de klas (Landelijk Steunpunt Gastsprekers WOII – Heden), van tientallen innovatieve educatieve projecten tot de instelling van de Westerborkleerstoel, van honderden ooggetuigenlezingen tot de herinrichting van het kampterrein en de plaatsing van De 102.000 stenen op de vroegere appèlplaats.

In beleid en werk van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork zijn een aantal constanten. Een belangrijk uitgangspunt is de mens achter het getal te laten zien: persoonlijke verhalen die het getal van 102.000 vanuit Nederland gedeporteerde en vermoorde Joden, alsook 245 Sinti en Roma én enkele tientallen verzetsstrijders, terugbrengen naar de individuele mens.
Nauw daarmee verbonden is het centraal stellen van de oorlog dichtbij huis: aan kamp Westerbork ging een geschiedenis vooraf, ook voor de oorlog, en dat verleden is in ieders eigen omgeving veelal nog te herkennen.
Een museaal gebouw is belangrijk maar voor het beeld van het verleden is de zeggingskracht van een historische plek ongeëvenaard. Meer en meer is er aandacht gekomen voor de daadwerkelijke vervolgingsplek, en daarmee voor de kenbaarheid ervan.

Het zijn deze drie uitgangspunten – persoonlijke verhaal; de oorlog in de eigen omgeving; de historische plekken – die ook de vele plannen voor de toekomst bepalen. Zoals de markering van de Joodse werkkampen of het WesterborkLuisterpad. En, dat in de eerste plaats, de betekenisgeving aan een historische plek waar het zicht- en kenbare verleden nauwelijks meer aanwezig is. Met een glazen paviljoen over de woning van de kampcommandant, teruggeplaatste authentieke barakdelen, een gemarkeerd spoortracé met 97 bielzen, een originele treinwagon, open zichtlijnen door het bos en tal van andere ‘ingrepen’ zal de plek van kamp Westerbork over een paar jaar zicht- en kenbaar zijn.

Het symposium op 12 april is een besloten bijeenkomst en is bedoeld voor vakgenoten, die zich vanuit hun professie bezighouden met herdenken en educatie over de periode 1940-1945. In het weekend van 13 en 14 april wordt stilgestaan bij dertig jaar Herinneringscentrum met exposities, presentaties, lezingen, fiets- en wandelroutes, films, een kijkje in de collectie, muziek en verhalen van ooggetuigen. Naast de speciale activiteiten voor Vrienden is iedereen van harte welkom op 13 en 14 april om onderdelen van het programma te volgen. Of om gewoon een bezoek te brengen aan het museum en kampterrein. Het volledige programma en aanvangstijden zijn te vinden op de website www.kampwesterbork.nl.