Monument Abbé Joseph Peters Malmédy

Buste ter nagedachtenis van priester Joseph Peters, die wegens ‘verraad’ door de nazi’s in 1942 onthoofd werd.

Achtergrond

De feiten
Joseph Peters werd op 12 juni 1894 geboren te Verviers. Tijdens de Eerste Wereldoorlog trachtte hij via de Nederlandse grens het Belgisch leger te vervoegen. Hij werd echter opgepakt en een tijd in de gevangenis van Holzminden in hechtenis gehouden.
Op 21-jarige leeftijd werd hij tot priester gewijd. In 1933 kwam hij naar Malmédy als aalmoezenier in het Hôpital Sain-Joseph. Enkele jaren later zou hij ook de opdracht van godsdienstleraar in middelbare meisjesschool (l’Ecole Moyenne des filles) op zich nemen en actief zijn als pastoor in de kleine parochies van Chôdes, Géromont en Burnenville.

Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog engageerde hij zich voor een vorm van passief verzet. De stad Malmédy werd door de bezetter bij Duitsland geannexeerd en de jonge mannen werden ingelijfd bij de Wehrmacht. De burgers van Malmédy waren – in tegenstelling tot heel wat inwoners van de Duitssprekende delen van de Oostkantons – vooral pro-Belgisch. Een verplichte, actieve deelname als soldaat in het Duitse leger was bijzonder traumatisch. Abbé Peters zal zich vooral met het woord tegen de Nazi’s en hun propaganda verzetten. Hij bleef in het Frans prediken in plaats van het verplichte Duits te gebruiken. Hij weigerde de nazigroet uit te brengen terwijl dat in de geannexeerde gebieden verwacht werd. De jeugd ontraadde hij om lid te worden van de Hitlerjugend en hij trachtte jonge mannen te weerhouden om zich voor de Wehrmacht te engageren.

Deze anti-nazigevoelens waren ook bij de Duitse overheid bekend. Omdat ze moeilijk te bewijzen waren, werd door die overheid een val opgezet: een jongeling van 15 jaar diende tot de priester toenadering te zoeken en raad vragen voor rekrutering bij het Duitse leger. Het spel werd zodanig gespeeld dat er een gedocumenteerde aanklacht tegen abbé Peters kon opgebouwd worden. Op 1 oktober 1942 werd Peters door de Gestapo opgepakt en opgesloten in de gevangenis van Aken. Er volgde een reis van ondervragingen en folteringen langs verschillende gevangenissen: Dusseldorf, opnieuw Aken en uiteindelijk de gevangenis van Plötzensee bij Berlijn waar het Volksgerichtshof hem op 3 mei 1943 ter dood veroordeelde wegens ‘demoralisatie van de Duitse militaire macht, heulen met de vijand en landverraad’. De 2de juli 1943 werd abbé Peters onthoofd.

Over het monument
In de jaren onmiddellijk na de oorlog werd Joseph Peters meermaals in religieuze vieringen herdacht. In oktober 1945 werd de straat ‘rue du Parc’ in Malmédy, waar Peters tot aan zijn arrestatie gewoond had, hernoemd naar ‘rue abbé Peters’. In 1953 werd een herinneringsplakket opgehangen in de middelbare meisjesschool waar hij les gegeven had. Tegenwoordig is deze te zien in het Athenée Royal. In 2002, zestig jaar na de feiten, werd op initiatief van Roger Collette, afkomstig van Malmédy, maar reeds lang woonachtig in Spanje, het initiatief genomen om een standbeeld voor Peters op te richten. Roger Collette had hiervoor een sterke persoonlijke motivatie. Het is immers abbé Peters geweest die Roger’s broer, Camille Collette, geholpen heeft om onder te duiken voor de Duitse militaire autoriteiten. Roger Collette financierde het standbeeld en de inrichting van het kleine pleintje waar dit beeld geplaatst werd. Het beeld werd vervaardigd door de Duitse onderneming Kunstgießerei Plein te Speicher.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: Jan Rymenams
• Foto's: Jan Rymenams