Nieuwe Hollandse Waterlinie - Fort Nieuwersluis

Oorsprong en strategisch belang
Rond 1446 werd de Nieuwe Wetering gegraven als verbinding tussen de Vecht en de Angstel, cruciaal voor de binnenvaart tussen Amsterdam, Muiden en Utrecht. Door het hoogteverschil tussen de rivieren kwam er een schutsluis: de ‘Nije Sluse’, waar Nieuwersluis zijn naam aan dankt. Deze kreeg later ook een militaire functie binnen de Oude Hollandse Waterlinie.

Militaire versterkingen
Vanaf 1629 werd Nieuwersluis versterkt om de sluis en omliggende routes te beschermen. In de 17e en 18e eeuw verrezen diverse fortificaties, waaronder een bastion, hoornwerk en stervormige grachten. Tegen het einde van de 18e eeuw kwamen er militaire gebouwen zoals een kruitkelder en arsenaal.

Nieuwe Hollandse Waterlinie
Met de introductie van de Nieuwe Hollandse Waterlinie in 1815 werd Nieuwersluis opnieuw strategisch. Rond 1850 verrees een torenfort met dikke bakstenen muren, een natte gracht en ophaalbrug. Het fort kon de spoorlijn Utrecht–Amsterdam, de Vecht en de hoofdweg onder vuur nemen.

Aanpassingen en verval
Door technologische ontwikkelingen werd het fort kwetsbaar. Tussen 1880 en 1882 kreeg het een aarden wal, bomvrije remises en een kazerne voor 400 man. De toren werd grotendeels ingegraven en de gracht gedempt. De oostelijke fortificaties verdwenen en maakten plaats voor een pupillenschool.

[b[20e eeuw en mobilisaties
Het fort werd driemaal gemobiliseerd (1870, WO I, WO II), maar nooit actief ingezet. In 1960 werd het officieel opgeheven als vesting. Tijdens de Koude Oorlog huisvestte het een commandopost van de Bescherming Bevolking (BB), later overgenomen door het Korps Mobiele Colonnes.

Huidige functie
Sinds 1997 beheert Natuurmonumenten het fort. Het terrein is toegankelijk voor publiek en biedt rondleidingen. Het torenfort is afgesloten en dient als vleermuisverblijf. In 2020 werd de BB-commandopost heropend als museumruimte. In 2023 werd Remise E ingericht als ontvangstlocatie voor bezoekers.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: TracesofWar
• Foto's: TracesofWar