Stolperstein Kollwitzstraße 26-28

Deze kleine, koperen gedenkplaat (Stolperstein of struikelsteen) herdenkt:

* Recha Romm née Rosenberg, geboren 1875, gedeporteerd 1 november 1941 Lodz / Litamannstadt, vermoord 5 mei 1942, Chelmno / Kulmhof.

* Josef Mandel, geboren 1888, gedeporteerd 26 februari 1943, vermoord in Auschwitz.
* Mindla Mandel née Kraus, geboren 1896, gedeporteerd 26 februari 1943, vermoord in Auschwitz.
* Ruth Mandel, geboren 1936, gedeporteerd 26 februari 1943, vermoord in Auschwitz.

* Henriette Nachmann née Kindermann, geboren 1912, gedeporteerd 12 januari 1943, vermoord in Auschwitz.

Recha Romm was getrouwd met Leopold Romm, die in 1926 stierf. Hun kleinzoon, Lothar Prager, sponsorde haar struikelblok in 2011. Er werd geen andere informatie over haar leven gevonden. Ze werd voor het eerst gedeporteerd met Transport 4 uit Berlijn, een derde klas passagierstrein met 1.033-1.079 Joodse gedeporteerden die zogenaamd naar het oosten werden gestuurd voor dwangarbeid. Ze kwamen op 2 november 1941 aan in het getto van Lodz. Van slechts 4 personen van Transport 4 is bekend dat ze de oorlog hebben overleefd. In mei 1942 werden veel van deze en andere Berlijnse transporten vanuit het getto het vernietigingskamp Chelmno gedeporteerd.

Josef Mandel, geboren in Polen, was koopman. Hij trouwde met Mindla ("Mina") Kraus, eveneens geboren in Polen. Beiden werden Duits staatsburger. In 1936 kregen ze een dochter, Ruth, die werd geboren in Berlijn. Er is geen andere informatie over hun leven gevonden. Alle drie werden met 910 andere Joden in gesloten, onverwarmde veewagons op Transport 30 van Berlijn naar Auschwitz gedeporteerd. Bij aankomst werden 156 mannen en 106 vrouwen geselecteerd voor slavenarbeid; de anderen werden rechtstreeks naar de gaskamers gestuurd. Geen van de drie Mandels heeft het overleefd.

Henriette Kindermann trouwde met Bernhard Nachmann en kreeg een dochter, Bela. Zijn laatste vrijwilligerswerkplek was Sering AG in Berlijn. In 1939 was hij dwangarbeider in een steenfabriek. In januari 1943 werd het gezin met het 26e transport vanuit Berlijn naar Auschwitz op transport gesteld. Bernhard overleefde en emigreerde naar de VS. Henriette (30 jaar) en Bela (3 jaar) werden vermoord.

"Stolpersteine" is een kunstproject in Europa van Gunter Demnig ter herdenking van slachtoffers van het Nationaal-Socialisme (nazisme). Stolpersteine (struikelstenen) zijn kleine, 10x10cm messing plaquettes geplaatst in de stoep voor de laatste vrijwillige residentie van (meestal Joodse) slachtoffers die zijn vermoord door de nazi's. Elke plaquette is gegraveerd met de naam van het slachtoffer, de geboortedatum en de plaats (meestal een concentratiekamp) en de datum van overlijden. Op deze manier geeft Gunter Demnig een individueel gedenkteken aan elk slachtoffer. Eén steen, één naam, één persoon. Hij citeert de Talmoed: "Een mens wordt alleen vergeten als zijn of haar naam wordt vergeten."

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: Fedor de Vries & Anne Palmer
• Foto's: Thom Quine (1), Thom Quine (2), OTFW (3)
• Stolpersteine in Berlin
• Wikipedia: Liste der Stolpersteine in Berlin-Prenzlauer Berg
• Berlin.de: Druckerei Prager
• Yad Vashem: Transport 4 (Berlin-Lodz)
• Yad Vashem: Transport 26 (Berlin to Auschwitz)
• Yad Vashem: Transport 30 (Berlin to Auschwitz)
• Stolpersteine.eu