Paul Binnerts heeft zijn sporen verdiend als regisseur van een groot aantal toneelstukken. Dat hij daarnaast ook drie thrillers schreef, is minder bekend. Ze bleven een beetje rondzwerven in de periferie van het genre en zorgden in ieder geval niet voor een grote doorbraak. Wellicht wordt dat anders met het boek dat hij onlangs publiceerde. Geen thriller, maar een roman over de bezetting van Nederland en dan vooral over het dagelijks leven van Joodse mensen die zich geen Jood voelen maar onder het naziregime hun Joodse identiteit niet kunnen negeren en er in stijgende mate vrijwel dagelijks mee geconfronteerd worden.

In het eerste hoofdstuk gaat Bert Meijer van Leer een Zündapp kopen. Aan die aankoop ontleent hij zijn trots en identiteit. Voor nogal wat vijftigers en zestigers zal dit hoofdstuk een aangename schok van herkenning zijn, althans als ze in hun jongensjaren een brommer of een motor hebben gekocht. Pas later wordt duidelijk dat Bert een Jood is en dat hij zijn Zündapp precies een dag voor de Duitse inval kocht. Zijn Jood-zijn heeft nauwelijks of geen betekenis voor hem. Hij weet zelfs niet of hij is besneden of niet. Zijn motor betekent meer voor hem dan het Joodse geloof en identiteit. De Zündapp speelt een cruciale rol in het verhaal en blijkt in eerste instantie Berts redding maar speelt een net zo belangrijke rol bij zijn ondergang. Bert heeft een relatie met Lien, een protestantse, niet-Joodse vrouw. Door haar heeft hij zich aangesloten bij een protestantse kerkgemeenschap. Zijn zusje, Emmeke, is getrouwd met Joost, een niet-Joodse, antigodsdienstige man. Ook Berts zusje Emmeke voelt zich geen Jood. Beiden kregen wel al vroegtijdig te maken met antisemitisme. Bert in het leger en Emmeke tijdens haar verblijf op Curaçao waar haar man werkte voor de Bataafse Petroleum Maatschappij.

Hoe betekenisloos hun Joodse identiteit voor Bert en Emmeke ook is, na de Duitse inval wordt het wel bepalend voor hun bestaan. Hun gemengde huwelijken en hun ontkenning van hun Joodse identiteit zijn in geen enkel opzicht een garantie dat ze niet getroffen worden door de sancties die de Duitsers opleggen als de anti-Joodse maatregelen niet stipt worden opgevolgd. Beide echtparen worden geconfronteerd met dilemma’s en moeten keuzes maken op basis van halve waarheden, leugens en onwetendheid. De dilemma’s waarmee Bert en diens familie te maken krijgen zijn in eerste instantie klein en van geringe betekenis, maar worden steeds ingrijpender tot en met het niveau van stuitend, ontluisterend en onmogelijk. Er blijkt geen ontsnappen mogelijk aan de anti-Joodse maatregelen gericht op registratie, uitsluiting, isolatie, identificatie om via concentratie te eindigen met deportatie en vernietiging. De gemaakte keuzes zijn in retrospectief allemaal verkeerd. Zo kiest Bert ervoor om op basis van verzwegen waarheden en leugens hand- en spandiensten te verlenen aan de bezetter en tegelijkertijd helpt hij een paar mensen te ontsnappen naar het veilige Zwitserland. Ook daarover liegt hij tegen zijn vrouw. Joost probeert zich op basis van halve waarheden staande te houden in een voor hem en zijn Joodse vrouw zeer gevaarlijke en vijandige omgeving. Dat hij ontslagen is omdat hij met een Joodse vrouw is getrouwd, vertelt hij niet aan Emmeke. Sterker nog, hij probeert de illusie dat hij een baan heeft in stand te houden. Zowel de nazi’s als Bert en Joost creëren een web van leugens. De beide mannen doen dat om te overleven terwijl het leugenlabyrint van de nazi’s volledig ten dienst staat van de onderdrukking en vervolging van de Nederlandse bevolking. Wat dat betreft is de titel 'Het leugenlabyrint' net zo treffend als intrigerend en veelbelovend.

'Het Leugenlabyrint' is een goed gecomponeerd en meeslepend verhaal over het alledaagse leven van twee gemengd gehuwde echtparen die aanvankelijk zacht maar gaandeweg steeds harder naar een onmogelijk leven worden geduwd in een wereld die voor hen steeds kleiner en gevaarlijker wordt. Bert is de eerste die ten onder gaat. Zijn Joodse identiteit weet hij lang verborgen te houden, niet in de laatste plaats omdat hij ook voor de Duitsers werkt of de bezetter in ieder geval gebruikt om zichzelf en anderen te helpen. Uiteindelijk wordt hij ‘ontmaskerd’, geïnterneerd, mishandeld en na een voorlopig proces gevangengezet in de Jodenbarak van Kamp Amersfoort. Daar overlijdt hij aan ‘algemene zwakte’. Lien blijft radeloos achter. Ondertussen is ook Emmeke opgepakt en na een verblijf in de gevangenis samen met Joost naar Westerbork gedeporteerd. De laatste keuze die Joost moet maken is of hij in Kamp Westerbork met zijn vrouw meegaat in de trein naar een voor hen onbekende eindbestemming en een onbekende toekomst. De lezer weet wat de bestemming is en welk lot hen daar wacht. De lezer heeft natuurlijk veel meer kennis dan de hoofdpersonen en weet daardoor dat de keuzes die gemaakt worden vrijwel onvermijdelijk leiden naar hun ondergang.

Met eenvoudige woorden en zonder franje weet Binnerts een dreigende sfeer te scheppen die uiteindelijk voorbij het niveau van onheilspellend gaat. Met de kennis die wij nu hebben is het verhaal ronduit beklemmend en uiteindelijk verwurgend. Voor de lezer hangt vanaf het begin de Endlösung als een gitzwarte wolk boven de belevenissen en ervaringen van de vier hoofdpersonen. Zelf weten ze dat niet en kunnen dat ook niet weten. Juist die tegenstelling tussen wat de lezer weet en wat de hoofdpersonen niet weten, geeft het boek een grote dramatische kracht. Een kracht die nog versterkt wordt door het verhaal te larderen met dagboekfragmenten van Emmeke. Binnerts heeft een indrukwekkend boek geschreven dat vele lezers verdient.