Biografie over Dasselse Jannes Reiling

Op 30 november jl. promoveerde Jelle Horjus op de biografie van Jannes Rieling aan de Rijksuniversiteit Groningen. Jelle Horjus heeft acht jaar onderzoek gedaan naar het leven van Reiling. Reiling was een van de kerkleiders van de Unie van Baptistengemeenten. Het resultaat is een lijvig boek van bijna 500 pagina's, waarin twee hoofdstukken gewijd zijn aan de Tweede Wereldoorlog. Reiling was een van de 22 studenten die in Dassel in Duitsland tewerkgesteld werd.



Reiling studeerde in de oorlog klassieke talen aan de universiteit van Groningen en werd net als alle andere studenten in 1943 voor een dilemma gesteld; teken ik de loyaliteitsverklaring van de Duitsers, of weiger ik die? Tekenen betekende doorstuderen, weigeren betekende een einde aan de studie. "Voor Reiling was 'tekenen' geen optie. Zowel [thuis] in Hengelo als in Groningen verkeerde hij voortdurend in anti-Duitse sferen. Arnold Marc Dikkers, Jannes' mecenas, was net als de andere Hengelose industriëlen anti-Duits. Onder de christelijke studenten in Groningen heerste ook een geest van verzet."

Na het weigeren van het tekenen veranderde er niet direct iets, maar een aantal gebeurtenissen in Nederland volgde elkaar in rap tempo op. Oud-militairen werden eind april 1943 weer terug in krijgsgevangenschap geroepen, met de april-meistakingen tot gevolg. Daarna volgde op 6 mei waar sommige studenten al bang voor waren; zij die niet getekend hadden werden opgeroepen voor de Arbeitseinsatz in Duitsland. Kwam je niet opdagen, dan hielden de Duitsers je ouders verantwoordelijk. Met de gewelddadige Duitse reacties op de april-meistakingen in het verse geheugen besloten veel studenten zich te melden; zo ook Reiling. Hij had overlegd met zijn vader, die vond: "Als ze zijn zoon niet te pakken zouden kunnen krijgen, zouden ze hem wellicht oppakken en raakte de Unie van Baptistengemeenten een bestuurlijk zwaargewicht kwijt. Dientengevolge droeg Koop Reiling zijn zoon op om zich te melden."

Reiling meldde zich en kwam uiteindelijk in Dassel in Duitsland terecht. Aan de hand van brieven en herinneringen van zijn medestudenten in Dassel verhaalt Horjus over de twee jaar dat Reiling in Dassel verbleef. Het geeft een goed inkijkje in de Dasselse periode en de leefomstandigheden van de Nederlandse studenten die aldaar tewerkgesteld werden.

Meer informatie over de studenten in Dassel is te vinden op onze themapagina en in de volgende uitgebreide artikelen:
- Gerard Schampers - van student tot dwangarbeider
- Gerard Schampers - de eerste maanden in Dassel
- Jannes Reiling - Kerstmis 1944 in Dassel I
- Wik de Leeuw - Ervaringen tijdens de Arbeitseinsatz
- Op zoek naar Jan Loman