Dasselse dwangarbeiders: Rabbathge (4/14)

Nederlandse dwangarbeiders in Dassel

Ongeveer een jaar geleden, kreeg ik de brieven van Gerard Schampers in handen. Een student in oorlogstijd, wonend in Helmond en studerend in Tilburg. In 1943 werd hij, met nog 21 andere studenten, tewerkgesteld te Dassel in Duitsland. In Dassel werkte ook een aantal Limburgers, die opgepakt waren tijdens de Kerkrazzia's in oktober 1944. Na vele verhalen over hen te hebben gehoord en gelezen, wilde ik de omgeving waar ze die tijd doormaakten graag met eigen ogen zien. Dus reed ik vier uur richting het oosten. In deze serie beschrijf ik mijn indrukken aan Dassel tijdens die dagen.

Het huis van Herr Bode.

's Ochtends word ik in Rotenkirchen warm onthaald door de huidige bewoners van het complex en ook hun buren. Zij brengen mij in contact met één van de familieleden uit de familie Rabbathge, de oude pachters van het complex. Zij is erg geïnteresseerd in geschiedenis en wil me graag spreken. Ze heeft aangegeven te bellen, zodra ze tijd heeft. Mocht ik in de buurt zijn, dan kan ik langskomen.

Zo sta ik rond drie uur 's middags bij een enorme villa in de toepasselijk genaamde Rabbethge Strasse in Einbeck, vernoemd naar de voorouders van mijn gastvrouw. De villa is intussen opgedeeld in meerdere appartementen. Zelf bewoont ze de benedenverdieping. We nemen plaats in een prachtige serre.

Na uitleg over mijn onderzoek weet ze mooie verhalen te vertellen over het boerencomplex en het familiebedrijf. Ze betreurt dat het complex niet meer in handen van haar familie is. Het werd verkocht door een andere tak van haar familie. Ze laat me oude fotos zien van de binnenkant van het herenhuis en van de omgeving in de sneeuw, wat zag het er destijds allemaal prachtig uit. Het is moeilijk voor te stellen dat hier in de herfst van 1944 57 Limburgers tewerkgesteld werden.

We komen te spreken over Herr Bode. Een man die dichtbij het complex een cafetje had. In de tijd dat ze in Rotenkirchen verbleven, waren de Limburgers daar de enige bezoekers. Bode wordt beschreven als een vriendelijke man, net als de andere werknemers in het complex. Piet van Maris schreef over Bode: "Een oude, gepensioneerde man, die daar veelal vergeefs op klanten zat te wachten. […] die ons blijkbaar wel mocht en ons zeker ook wel zag als een welkome afwisseling in zijn eigen naargeestige bestaan op deze saaie, afgelegen bedoening."

De Limburgers waren minder te spreken over de Duitsers die er toezicht hielden. Vuistje was er daar een van, een 19-jarige SS-er die zijn arm was verloren in Rusland, hield hier toezicht op de dwangarbeiders. Ze weet zich Vuistje nog goed te herinneren. Volgens haar heet hij Beye en heeft hij de oorlog weten te overleven.

Ze vertelt ook over Bode. Ik geef aan dat ik niet precies waar zijn cafetje zich bevond. Gelukkig kan ze het pand aanwijzen op een van de foto's. Ik neem afscheid en rijd terug naar Rotenkirchen. Ik wil toch graag een foto van dat gebouw maken.

Eenmaal daar, tref ik een dame en een oudere man, hij spreekt alleen Duits, zij gelukkig ook Engels. Ik vraag haar of ze weet waar Bode gewoond heeft. Ze verwijst me door, verder de straat in. Vreemd, ik dacht toch echt het goede pand te hebben. Ze vertaalt het in het Duits en de oudere man weet direct te vertellen dat Bode wel degelijk in zijn huis heeft gewoond. Na een toelichting over mijn onderzoek mag ik gelukkig ook van hun huis een foto maken..

Eenmaal terug bij auto kom ik de buurman weer tegen. Ik breng verslag uit over mijn gesprekken en dank hem nogmaals hartelijk voor het warme welkom en alle informatie.

Ik kan me ineens voorstellen hoe die jongens zich gevoeld hebben, in een vreemd land... maar toch aan alle kanten vriendelijke en bereidwillige mensen die je verder helpen.