Al weer heel wat jaren is het in Nederland een mooi gebruik om op kerstavond lichtjes aan te steken op oorlogsgraven. Op de AIrborne begraafplaats in Oosterbeek konden bezoekers zelf enkele kaarsen plaatsen. Een indrukwekkend gezicht. Veel mensen komen hier op af om stil te staan bij de oorlogsslachtoffers van toen en nu.
In het weekend van 13 t/m 15 december 2024 werd herdacht dat 80 jaar geleden het Ardennenoffensief plaats vond. Niet alleen in Bastogne was van alles te doen, van officiele herdenkingen tot de kerstmarkt, maar ook in de omliggende dorpen was van alles te zien. In Manhay, bij het museum was een groot re-enactors event en een militariabeurs. Hier reden we op vrijdag eerst heen.
Vanuit Manhay was het door naar het hotel in Houffalize om vervolgens de volgende dag vroeg op te staan om mee te lopen tijdens de Bastogne Historic Walk. Ook tijdens de route op zaterdag waren er weer veel re-enactors actief, vooral rond het Bastogne War Museum. We begonnen vroeg, toen het nog droog was, maar al snel begon het licht te sneeuwen. Heel veel was het niet, maar was net genoeg om toch een mooi plaatje te geven.
Na de wandeltocht was het tijd voor een bezoek aan de Bastogne Barracks. Een bijzonder bezoek omdat de Tiger II van Musée Des Blindes uit Saumur te zien was. Het reed zelfs een rondje over het terrein.
Vanuit de Barracks was het tijd om naar de officiële herdenking te gaan in de zaal van Paus Johannes XXIII in Bastogne. Hier zou de koning van België, de Groothertog van Luxemburg, de premier van België en de burgemeester van Bastogne aanwezig zijn. Vanuit Amerika zou oud-Voorzitter van het Huis van Afgevaardigden Nancy Pelosi aanwezig zijn. Zij brak echter haar heup in Luxemburg en moest afzeggen. NASA-directeur Bill Nelson hield namens de Amerikanen een toespraak. Tijdens de bijeenkomst waren er ook een aantal veteranen van de Tweede Wereldoorlog aanwezig. Naast de toespraken was er muziek en een videovoorstelling dat herinneringen opriep aan de licht- en geluidsshows rond het Mardasson.
Opnieuw zijn twee mensen uit de film over kamp Westerbork herkend. Het gaat om het echtpaar Marcus Pels en Hendrika Brandon.
OOSTERHOUT - ,,Als dat kaarsje uitging, dan wisten de mensen in de schuilkelder dat de zuurstof opraakte.” Gids Desiree Langenberg wijst op het dovende waxinelichtje dat ze onder een glas heeft gezet. De acht bezoekers kijken hun ogen uit.
Team TracesOfWar wenst u een fijne kerst en een gelukkig 2025!
Het gedigitaliseerde deel van het oorlogsarchief wordt toch in beperkte vorm toegankelijk. Minister Bruins heeft besloten een tijdelijke voorziening in te stellen.
Een kringloopbedrijf uit het Friese Burgum heeft een eerste druk van Het Achterhuis van Anne Frank verkocht voor 3550 euro. Het boek was op het nippertje gered uit de oudpapierbak. Een collega die we voor een ander filiaal aan het inwerken zijn vond het in de oudpapiercontainer en wilde het zelf kopen, zegt filiaalleider Andries Jan Hovinga van Omrin Estafette. Ze vond het een historisch boek dat niet verloren mocht gaan.
In de kerstvakantie biedt Nationaal Monument Kamp Vught op 23 en 30 december vanaf 19.00 uur een avondrondleiding aan over het kampterrein. Op de afgelegen plek waar Kamp Vught in januari 1943 werd geopend, nodigt een bezoek in de stilte van de avond uit tot bezinning. Juist dan is een bezoek een bijzondere ervaring.
Antwerpen - Exact tachtig jaar geleden om 15.23 uur verwoestte een V-bom de toenmalige cinema Rex op de De Keyserlei. Soldaten, nabestaanden en historici hielden een minuut stilte en reconstrueerden het moment waarop de bom 567 slachtoffers maakte.
Zwitserland wil de swastika, Hitlergroet en andere nazisymbolen verbieden vanwege een toename van antisemitisme in het land. Er komt een geldboete op te staan.
De wrakstukken van een Britse bommenwerper, vaak gebruikt tijdens nachtelijke bombardementen op Duitse steden, zijn gevonden in Engeland.
Randy Buelens (27) uit Grimbergen heeft de Amerikaanse oorlogsveteraan Buck voor de laatste keer naar België gehaald via een crowdfunding.
De Duitse voormalig journalist Gerd Heidemann is op 93-jarige leeftijd overleden. Hij stierf afgelopen week in een ziekenhuis in Hamburg. De verslaggever van het weekblad Stern werd bekend door zijn rol in een schandaal begin jaren 80 rond vervalste dagboeken van Adolf Hitler.
De Tweede Wereldoorlog is nooit ver weg in het gezin waar Aliëtte de Vries opgroeit. Wie is precies Hetty, de Joodse peuter die ondergedoken zat bij oom Jan in het Friese Bozum? Na een lange zoektocht vindt Aliëtte Hetty en er ontstaat een vriendschap tussen de twee. Langzaam ontdekt ze wat Hetty en haar familie is overkomen. In haar boek ‘Een onbekend kind’ neemt Aliëtte de Vries haar lezers mee op haar zoektocht. We stelden de schrijfster via e-mail enkele vragen over haar boek.
Het is dit jaar 80 jaar geleden dat een groep Friese verzetsstrijders geschiedenis schrijft.
Het is nu ruim twee jaar geleden dat ik de brieven van Gerard Schampers in handen kreeg. Een student in oorlogstijd, wonend in Helmond en studerend in Tilburg. In 1943 werd hij, met nog 21 andere studenten, tewerkgesteld te Dassel in Duitsland. In Dassel werkten ook een aantal Limburgers, die opgepakt waren tijdens de Kerkrazzia's in oktober 1944. In juni en augustus 2023 bezocht ik Dassel. Nu was het tijd voor een derde bezoek en een nieuwe serie aan artikelen.
Tijdens het onderzoek naar de studenten die in Dassel tewerkgesteld waren, werd al snel duidelijk dat ze niet direct in Dassel terecht zijn gekomen. De reis van Kamp Erika naar Dassel ging via een aantal tussenstations... in letterlijke zin. De langste stop was in Herzberg am Harz. Daar kwamen de studenten op 18 mei 1943, per trein, in Herzberg aan.
Gerard Schampers, een van de studenten, schreef over de reis: “We stapten in de trein en hoorden onderweg dat de technici naar Osterode moesten en de rest verder door naar Herzberg. In Osterode wilden enkele uitstappen maar dat mocht niet. 't Hele stel moest door. Om 7 uur kwamen we in Herzberg am Harz. Daar bleek dat ze pas om 5 uur bericht gekregen hadden dat we zouden komen. We kregen soep te eten, die naar omstandigheden redelijk wel was. We worden behoorlijk behandeld en hebben nog niet gewerkt. De eerste paar dagen zullen we dat ook nog wel niet doen. Wat er verder zal gebeuren weet ik niet er is nog niet veel van te zeggen. Ons adres is voorlopig: Gemeinschaftslager Pleissner (Wiese) Herzberg a. Harz.” [note]TracesOfWar.nl - Gerard Schampers, van student tot dwangarbeider, geraadpleegd op 22-11-2024.[/note]
De 40 studenten werden tewerkgesteld in de Pleissner-fabriek in het zuiden van Herzberg, vlakbij het hoofdstation van het stadje. Herzberg am Harz ligt, zoals de naam al doet vermoeden, in het Harzgebergte in het midden van Duitsland. Het stadje met haar vakwerkhuisjes werd en wordt gedomineerd door het kasteel van Herzberg. Dit kasteel, met haar oorsprong in de 11de eeuw, staat op een berg met uitzicht over de gehele stad. De studenten die uiteindelijk in Dassel terecht kwamen, zaten daar ruim een week.
Na al twee keer in Dassel geweest te zijn, vinden we het tijdens ons derde bezoek ook tijd om Herzberg am Harz te bezoeken, op een uur rijden van Dassel. Deze ochtend rijden we vroeg richting Herzberg. Het is een beetje een druilerige dag, de zon heeft zich nog niet laten zien. Via Osterode rijden we uit het noorden Herzberg binnen, met aan de rechterhand op de berg het indrukwekkende kasteel. We rijden door het stadje naar de Pleissner-fabriek, net iets voorbij het hoofdstation. In deze staalfabriek kwamen de studenten aan. Tegenwoordig is het nog steeds een staalfabriek, maar veel van haar geschiedenis is inmiddels verdwenen. Op 6 april 1945 voerde het Amerikaanse Ninth Air Force een aanval uit op de spoorcomplexen van Gottingen, Northeim en Herzberg.[note]USAAF Worldwide Operations Chronology, geraadpleegd op 22-11-2024.[/note] Pleissner werd ook getroffen en voor 70% vernietigd.[note]Matwijow, K., “Spurensuche” in Herzberg am Harz, 1933-1945, pagina 72.[/note]
We lopen een rondje om het fabrieksterrein. Veel is er helaas niet meer te zien, maar het blijft de plek waar de studenten tewerkgesteld werden en een week verbleven, voordat ze naar Dassel doorgestuurd werden. Zo'n twintig andere studenten bleven hier achter om te werken in de staalfabriek.
Eén van hen was Co Neeteson, hij herinnerde zich: “We werkten van 's ochtends zes tot 's avonds zes, in een staalfabriek. Velen moesten met de handen werken, maar er waren er ook een stuk of zes, die op een bouwbureau terecht kwamen. Daar zat ik gelukkig ook bij.” [note]Herinneringen Co Neeteson.[/note] In Herzberg hadden ze de nodige bewegingsvrijheid. Co: “We mochten vrij rondlopen, we waren immers geen gevangenen. Dus trokken wij er op uit, de berg op. Of naar het café in het dorp, dat aan een klein meertje lag.” [note]Herinneringen Co Neeteson.[/note]
Zo trekken wij ook Herzberg in, de berg op, naar het kasteel. Het staat bij ons bezoek in de steigers, het wordt weer eens gerestaureerd. Na de oorlog was dat ook al nodig omdat het dak er af was geblazen door het ontploffen van de naastgelegen munitiefabriek.[note]TracesOfwar.nl - Nederlandse studenten in een munitiefabriek, geraadpleegd op 22-11-2024.[/note] In het kasteel is een klein museumpje gevestigd. Heel veel over de oorlog is er niet te zien, wel krijgen we er de nodige informatie en contacten voor verder onderzoek.
Wat we ook krijgen, is een tip over het café aan het meertje, de Juessee, midden in Herzberg. Het café zelf bestaat niet meer, maar het huis staat er nog wel en is nu een gewone gezinswoning. Het moet eruitzien als een klein kerkje, met een zwaan op de toren. We rijden naar het meer en parkeren de auto. We besluiten een rondje om het meer te wandelen, om zo het huis vanzelf tegen te komen.
Het is ook niet te missen, het torentje, de zwaan... er hangen zelfs nog een paar oude lampen met bierreclame aan de muur. Dit is overduidelijk het café waar de studenten hun vrije tijd doorbrachten, al veranderde dat wel in de loop van de oorlog. Co: “We gingen daar in onze schaarse vrije uurtjes nogal eens een biertje drinken, dankzij de paar marken die we verdienden, totdat de baas ons een keer, met tranen in zijn ogen, moest weigeren: hij mocht geen buitenlanders meer ontvangen. Voor het raam kwam toen ook een bordje: Verboten für Ausländer.” [note]Herinneringen Co Neeteson.[/note]
Wij lopen verder rond het meer. Nu, op een bewolkte herfstdag ziet het er niet zo mooi uit als in de zomer van 1943 toen de studenten hier aankwamen. Grijzer en bewolkter zou het voor de studenten ook worden naar mate de oorlog vorderde. De paar vrijheden die ze nog hadden, werden steeds verder ingeperkt. Het was hier in Herzberg, dat deze studenten hun bevrijding meemaakten, waarna de lange toch naar huis begon.
Het blijft elke keer bijzonder om de locaties te bezoeken waar de studenten tachtig jaar geleden werkten, sliepen en leefden. Wij rijden met de opgedane indrukken, de foto's en alle informatie weer terug naar Dassel, met onze gedachten in de grijze wolken.
Lees ook de andere delen in deze serie:
- Dasselse dwangarbeiders: Herfst (1/5)
- Dasselse dwangarbeiders: Terug naar school (2/5)
- Dasselse dwangarbeiders: Bioscoop Klenke (3/5)
- Dasselse dwangarbeiders: Frau Kolle (4/5)
- Dasselse dwangarbeiders: Herzberg am Harz (5/5)
BRABANT BEVRIJDHAAREN - De oorlog was voor Roosje Lampe-Cordang een tijd waarin ze met onderduikers, de arrestatie van haar vader en verraad te maken kreeg. Zonder die tijd als een nare periode te ervaren. Tijdens de oorlog werd de kiem gelegd voor een levenslange liefhebberij.
Rhenen - In Rhenen is gisteren een vliegtuigbom uit de Tweede Wereldoorlog aangetroffen.
Op zondag 8 december openen Nationaal Monument Kamp Vught, Nationaal Monument Oranjehotel (Scheveningen), Nationaal Monument Kamp Amersfoort (Leusden), Herinneringscentrum Kamp Westerbork (Hooghalen) en het Indisch Herinneringscentrum (Den Haag) gratis hun deuren. Maak kennis met de indrukwekkende verhalen die op deze plekken worden verteld.
Het was vorig jaar zomer, dat ik daar zat. Op een bankje, kijkend naar de kerk. Een bankje tussen twee enorme, wuivende, bomen. Het kan niet anders zijn dan dat deze bomen er tachtig jaar geleden al stonden. Vandaag is het 4 december 2024, precies 80 jaar na het overlijden van Janus Brekelmans op 4 december 1944.
Janus, voor zijn familie Adri, werd in 1915 in Hilvarenbeek geboren. Hij ging studeren aan de Katholieke Hogeschool in Tilburg. In de oorlog weigerde hij, net als velen, de loyaliteitsverklaring van de Duitsers te tekenen. Hierdoor werd hij in Duitsland tewerkgesteld. Met 21 andere studenten kwam hij in Dassel terecht. Gerard Schampers, een van zijn medestudenten, schreef over de weg naar Dassel: We gingen nog lang niet naar onze begrafenis. Hoe mis kon hij het hebben...
Het decembernummer van ’40-’45 Toen & Nu, een uitgave van S.I. Publicaties, staat op het punt van verschijnen. De abonnees kunnen het tijdschrift elk moment verwachten en vanaf 6 december ligt het ook in de boekhandel en kiosk.
Wij hebben een nieuwe quiz geplaatst op TracesOfWar.nl. Test uw kennis van de Tweede Wereldoorlog in quiz nummer 65! Er staan 20 vragen (en een mooie prijs voor de winnaar) op u te wachten. De antwoorden zijn via internet te vinden. U kunt deelnemen aan deze quiz tot en met 1 april 2025. Veel succes!
Een ‘joint’ bergingsteam van Defensie heeft een kleine hoeveelheid stoffelijke resten aangetroffen bij de berging van een Britse Spitfire uit de Tweede Wereldoorlog.