Tussen de woonhuizen van Bleiswijk vind je iets dat je niet meteen zou verwachten: een museum over de Tweede Wereldoorlog, opgezet door de 22-jarige geschiedenisdocent Stijn Molleman. In een gewone garagebox heeft hij Depot ’40-’45 ingericht, een indrukwekkende collectie vol authentieke voorwerpen, uniformen, documenten en verhalen uit de oorlogsjaren in Lansingerland.
Te midden van serene plassen en kwakende kikkers in Tienhoven bevindt zich een stille getuige van de verzetsgeschiedenis: de Trouwe Waghter. Molenaar Jan Verbiest onthult hoe de molen ooit onderduikers redde van nazi-razzia’s.
Boer en boerin Jan en Pietje Hoeve uit Nieuwendam verdeelden in de hongerwinter wat ze konden missen onder hongerige Amsterdammers. Hun dochter Guurtje Hoeve (99) fietste als tiener met tassen vol etenswaren door de stad. Ze kijkt na 80 jaar terug. “We hebben veel kunnen doen voor de mensen.”
3 mei 1945. In de laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog in Europa overheerst optimisme. Maar het leed is nog niet geleden. Een groot aantal mensen komt nooit meer thuis. Zoals tien Brabantse mannen die op een volgepakt gevangenenschip zitten.
Het Nederlandse verzet in de Tweede Wereldoorlog is begonnen in Schiedam. Op 15 mei 1940 schrijft Bernard IJzerdraat het eerste Geuzenbericht. Later richt hij met Vlaardingers de verzetsgroep ‘De Geuzen’ op. In het kader van tachtig jaar bevrijding duiken we in de reis die IJzerdraat heeft afgelegd: van Haarlem tot Dinxperlo en van Schiedam tot Loenen.
Rinke en Martine zijn al 40 jaar samen. Ze delen niet alleen een leven, maar ook een beladen familiegeschiedenis. Zijn vader was een nazi, haar opa stierf in concentratiekamp Neuengamme. Nu gaan ze met scholieren in gesprek over de oorlog.
Stapels met papieren liggen op tafel, uitgestald voor Naftali Fürst. Vergeelde documenten, maar nog duidelijk leesbaar. Hij pakt een document van kamp Buchenwald.
Clarence Frank uit Heinkenszand is midden in de oorlog, in mei 1943, geboren in kamp Westerbork. Samen met zijn moeder Catharina wist hij de oorlog te overleven. Mogelijk dankzij tussenkomst door de beruchte nazi Alfred Eichmann. Dit onvoorstelbare verhaal is nu opgetekend en in boekvorm uitgegeven.
Na een koude en vooral hongerige winter barst op 2 mei 1945 een golf van vreugde los in Utrecht. Amerikaanse B-17’s verschijnen boven de stad. Dit keer niet met bommen, maar met voedselpakketten in het ruim. Net op tijd, want anders had de Hongerwinter rampzalige gevolgen voor Utrecht gehad.
Op 8 mei marcheerden de Canadezen Amsterdam binnen. Burgers van de stad begonnen toen in razend tempo de eerste bevrijdingsfeesten te organiseren. Die vonden eind juni plaats - maar voor het lot van de vermoorde Joden was maar weinig aandacht.
Na een heftige strijd van huis tot huis in de stad zegevierden de Canadezen in april 1945. Een paar dagen later viel ook Delfzijl, waarmee heel Nederland was bevrijd. De bevrijders werden als helden binnengehaald en met name de stad werd overspoeld door Canadese soldaten.
Woudenberg - Precies op de grens van Woudenberg en Leusden stortte op 28 juni 1942 een bommenwerper neer. De gehele bemanning – Engelse en Canadese militairen – kwam daarbij om het leven. Om de tragische gebeurtenis te herdenken, is er sinds vandaag een monument.
Van 1 t/m 5 mei is in Nijverdal een Base Camp ter gelegenheid van 80 jaar vrijheid. Het is een indrukwekkend kamp in zijn soort. Zo zijn er heel veel tanks. Verder zijn er ook veel reenactors in burger. Op alle dagen zijn er speciale activiteiten. Een foto-impressie van vrijdag 2 mei:
Op vrijdag 2 was bij het monument voor de slachtoffers van een V2 ramp in Luttenberg een kranslegging. Dit gebeurde in het bijzijn van eigenaren van historische militaire voertuigen, reenactors en andere belangstellenden. De voertuigen en reenactors waren afkomstige ven het Base Camp in Nijverdal.
Na de kranslegging vertrokken de voertuigen naar hun volgende bestemming.
In de Kwestie leggen we onze lezers een vraag of een stelling voor. Vandaag: dodenherdenking moet altijd op 4 mei zijn, ongeacht of het zondag is. Reageer hieronder ook op deze kwestie.
De Nationale Herdenking op 4 mei en Bevrijdingsdag op 5 mei worden op verschillende plekken in onze regio aangegrepen voor Gaza-protesten en alternatieve herdenkingen. Dat stuit op vragen bij het Nationaal Comité 4 en 5 mei.
De bevrijding van Holwierde ging tachtig jaar geleden niet zonder slag of stoot. Er werd een brug opgeblazen en dorpelingen werden door de Duitsers in de Stefanuskerk gegijzeld. In Nansum laat oorlogsexpert Joel Stoppels de restanten van Duitse bunkers zien en houdt hij een pleidooi voor het behoud van deze Duitse sporen van het oorlogsgeweld.
De bevrijding van Noordoost-Nederland wordt vanavond gevierd in de stad Groningen, die op 16 april 1945 in handen kwam van de Canadezen. Maar hierna duurde het onverwacht nog ruim twee weken totdat de Tweede Wereldoorlog voorbij was in de hele provincie Groningen.
Concentratiekamp Engerhafe, bij de Duitse stad Emden, heeft twee maanden bestaan en is daardoor veel minder bekend dan kampen als Auschwitz of Bergen-Belsen. Toch kwamen in het kleine concentratiekamp niet ver van de Nederlandse grens in de Tweede Wereldoorlog in korte tijd veel mensen om het leven: minstens 188, onder wie 47 Nederlanders.
Eind april 1945 wordt concentratiekamp Dachau door de Amerikanen bevrijd. Terwijl verschillende landen in rap tempo transport regelen om landgenoten naar huis te halen, doet Nederland niets. Een groep van 18 Nederlandse mannen neemt het heft in eigen hand en reist zelf terug in een door de Amerikanen geschonken bus. In deze aflevering volgen we drie van hun kinderen die 80 jaar later gezamenlijk dezelfde terugtocht door Duitsland en Nederland maken.
Donderdag 1 mei NPO 2 - 21.00 - 21.30
Heemkundekring De lange vonder houdt de lezing 'Meidagen 1940' in het Ontmoetingscentrum in Beek en Donk, met spreken Tony Mouw.
Toen Jeanne Vetjens 14 jaar oud was, werd het huis van haar overburen gebombardeerd. Een verdwaalde granaat vloog over haar ouderlijk huis in het bevrijdde Dongen en belandde bij de buren. Vijf van de acht kinderen gingen daarbij dood, dat vergeet ik nooit meer, vertelt ze. Nu is ze op leeftijd, woont ze in Stiphout en rijden we aan de vooravond van Dodenherdenking nog één keer met haar naar Dongen voor een laatste groet.
Het NIOD - Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie - bestaat tachtig jaar. Kort na de bevrijding in 1945 startte de oorlogsdocumentatie en inmiddels houdt het instituut zich ook bezig met onderzoek naar andere internationale oorlogen. Ook na tientallen jaren kloppen er nog nieuwe mensen aan om eigen familieverhalen te achterhalen: Zo lang er oorlog is, willen mensen weten hoe hun voorouders met die situatie omgingen.