mei 1945. Britse en Amerikaanse bommenwerpers werpen voedsel af voor de hongerende bevolking van Noord- en Zuid-Holland. 880 vliegtuigen zorgen voor topdrukte in het luchtruim. De drukste dag van de hele operatie. Maar er komt meer hulp. Vanuit de Veemarkthallen in Den Bosch en ook vanuit Oss moeten voedsel en hulpgoederen naar bezet gebied.
In een speciale aflevering van de podcast Eem de stad in met Jetze en Annelies is militair historicus Joël Stoppels te gast. Hij vertelt over de bevrijding van de stad Groningen in april 1945 en legt uit hoe de Canadese troepen te werk gingen tijdens de gevechten in en rond de stad. Ook komt aan bod waarom er nog hevig werd gevochten, en hoe het kwam dat de Martinitoren de gevechten op de Grote Markt heeft doorstaan.
Struikelstenen. Je ziet ze vaak op straat. Het zijn messing plaatjes op plekken waar slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog worden herdacht. Dit jaar is het 80 jaar geleden dat Nederland werd bevrijd. Ter gelegenheid daarvan is in elke provincie het verhaal achter één struikelsteen op muziek gezet. In Brabant gaat het om de steen bij de L.W. Beekmanschool in Den Bosch. Elke Vierveijzer uit Liempde schreef daar het lied ‘39 lege stoelen’ over.
VEENENDAAL Een handgemaakte bevrijdingsvlag, met namen van ongeveer 30 soldaten uit Engeland, Schotland en Canada, is op maandag 28 april geschonken aan het Stadsmuseum Veenendaal.
Het is heel vet geworden, zegt Thieme Sanders uit Teteringen als hij met een glimlach van oor tot oor in zijn zelfgemaakte tank stapt. De omgebouwde skelter is door de 11-jarige samen met zijn vader gemaakt. Het is een kopie van een pantservoertuig waarmee de Polen tijdens de Tweede Wereldoorlog Breda hebben bevrijd. Op 4 en 5 mei gaan Thieme en zijn vader ermee naar stadspark Valkenberg om bij de herdenking en festiviteiten de Poolse bevrijders te eren.
Hoewel Nederland tegenwoordig vooral milde winters kent, verliepen de oorlogswinter(s) in de Tweede Wereldoorlog een stuk kouder. Strenge vorst, voedseltekorten en extreme weersomstandigheden maakten het leven voor zowel soldaten als burgers extra zwaar. Vooral de hongerwinter van 1944-1945 staat in het collectieve geheugen gegrift als een periode van kou en ontbering.
Tussen de woonhuizen van Bleiswijk vind je iets dat je niet meteen zou verwachten: een museum over de Tweede Wereldoorlog, opgezet door de 22-jarige geschiedenisdocent Stijn Molleman. In een gewone garagebox heeft hij Depot ’40-’45 ingericht, een indrukwekkende collectie vol authentieke voorwerpen, uniformen, documenten en verhalen uit de oorlogsjaren in Lansingerland.
Te midden van serene plassen en kwakende kikkers in Tienhoven bevindt zich een stille getuige van de verzetsgeschiedenis: de Trouwe Waghter. Molenaar Jan Verbiest onthult hoe de molen ooit onderduikers redde van nazi-razzia’s.
Boer en boerin Jan en Pietje Hoeve uit Nieuwendam verdeelden in de hongerwinter wat ze konden missen onder hongerige Amsterdammers. Hun dochter Guurtje Hoeve (99) fietste als tiener met tassen vol etenswaren door de stad. Ze kijkt na 80 jaar terug. “We hebben veel kunnen doen voor de mensen.”
3 mei 1945. In de laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog in Europa overheerst optimisme. Maar het leed is nog niet geleden. Een groot aantal mensen komt nooit meer thuis. Zoals tien Brabantse mannen die op een volgepakt gevangenenschip zitten.
Het Nederlandse verzet in de Tweede Wereldoorlog is begonnen in Schiedam. Op 15 mei 1940 schrijft Bernard IJzerdraat het eerste Geuzenbericht. Later richt hij met Vlaardingers de verzetsgroep ‘De Geuzen’ op. In het kader van tachtig jaar bevrijding duiken we in de reis die IJzerdraat heeft afgelegd: van Haarlem tot Dinxperlo en van Schiedam tot Loenen.
Rinke en Martine zijn al 40 jaar samen. Ze delen niet alleen een leven, maar ook een beladen familiegeschiedenis. Zijn vader was een nazi, haar opa stierf in concentratiekamp Neuengamme. Nu gaan ze met scholieren in gesprek over de oorlog.
Stapels met papieren liggen op tafel, uitgestald voor Naftali Fürst. Vergeelde documenten, maar nog duidelijk leesbaar. Hij pakt een document van kamp Buchenwald.
Clarence Frank uit Heinkenszand is midden in de oorlog, in mei 1943, geboren in kamp Westerbork. Samen met zijn moeder Catharina wist hij de oorlog te overleven. Mogelijk dankzij tussenkomst door de beruchte nazi Alfred Eichmann. Dit onvoorstelbare verhaal is nu opgetekend en in boekvorm uitgegeven.
Na een koude en vooral hongerige winter barst op 2 mei 1945 een golf van vreugde los in Utrecht. Amerikaanse B-17’s verschijnen boven de stad. Dit keer niet met bommen, maar met voedselpakketten in het ruim. Net op tijd, want anders had de Hongerwinter rampzalige gevolgen voor Utrecht gehad.
Op 8 mei marcheerden de Canadezen Amsterdam binnen. Burgers van de stad begonnen toen in razend tempo de eerste bevrijdingsfeesten te organiseren. Die vonden eind juni plaats - maar voor het lot van de vermoorde Joden was maar weinig aandacht.
Na een heftige strijd van huis tot huis in de stad zegevierden de Canadezen in april 1945. Een paar dagen later viel ook Delfzijl, waarmee heel Nederland was bevrijd. De bevrijders werden als helden binnengehaald en met name de stad werd overspoeld door Canadese soldaten.
Woudenberg - Precies op de grens van Woudenberg en Leusden stortte op 28 juni 1942 een bommenwerper neer. De gehele bemanning – Engelse en Canadese militairen – kwam daarbij om het leven. Om de tragische gebeurtenis te herdenken, is er sinds vandaag een monument.
Van 1 t/m 5 mei is in Nijverdal een Base Camp ter gelegenheid van 80 jaar vrijheid. Het is een indrukwekkend kamp in zijn soort. Zo zijn er heel veel tanks. Verder zijn er ook veel reenactors in burger. Op alle dagen zijn er speciale activiteiten. Een foto-impressie van vrijdag 2 mei:
Op vrijdag 2 was bij het monument voor de slachtoffers van een V2 ramp in Luttenberg een kranslegging. Dit gebeurde in het bijzijn van eigenaren van historische militaire voertuigen, reenactors en andere belangstellenden. De voertuigen en reenactors waren afkomstige ven het Base Camp in Nijverdal.
Na de kranslegging vertrokken de voertuigen naar hun volgende bestemming.
In de Kwestie leggen we onze lezers een vraag of een stelling voor. Vandaag: dodenherdenking moet altijd op 4 mei zijn, ongeacht of het zondag is. Reageer hieronder ook op deze kwestie.
De Nationale Herdenking op 4 mei en Bevrijdingsdag op 5 mei worden op verschillende plekken in onze regio aangegrepen voor Gaza-protesten en alternatieve herdenkingen. Dat stuit op vragen bij het Nationaal Comité 4 en 5 mei.
De bevrijding van Holwierde ging tachtig jaar geleden niet zonder slag of stoot. Er werd een brug opgeblazen en dorpelingen werden door de Duitsers in de Stefanuskerk gegijzeld. In Nansum laat oorlogsexpert Joel Stoppels de restanten van Duitse bunkers zien en houdt hij een pleidooi voor het behoud van deze Duitse sporen van het oorlogsgeweld.